Ағымдағы нөмір

Ағымдағы нөмір

Журналдың этикалық стандарттары

Редколлегия

Авторларға арналған нұсқаулық

Рецензиялау

Ашық қолжетімділік

Қолдау орталығы

Журнал индекстелген: logo index

Нөмірді жүктеу (PDF)

СӘУЛЕТ және ДИЗАЙН

Қазіргі сәулет: аймақтық сәйкестіліктің артикуляциясы
Абдрасилова Г. С.

Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-01

Аңдатпа. Мақала мәдени ландшафт пен сәулеттің өзара байланысын зерттеуге арналған. Алматы қаласын сәулет және мәдени ландшафт қарым-қатынасы тұрғысынан сенімді нығайту ретінде дамыту қарастырылады. Әртүрлі уақыт кезеңдеріндегі бас жоспар қаралды, қаланың қазіргі заманғы кенттену мәселелері мен проблемалары, оның ішінде аумақтық жоспарлау кезінде өңірлік бірегейлікті есепке алу проблемасы анықталды.
Түйін сөздер: мәдени ландшафт, аумақтық жоспарлау.

Алматы қаласының мысалында сәулет пен мәдени ландшафттың өзара байланысы

А. О. Аблямитова^*
^*Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-03

Аңдатпа. Мақала мәдени ландшафт пен сәулеттің өзара байланысын зерттеуге арналған. Алматы қаласын сәулет және мәдени ландшафт қарым-қатынасы тұрғысынан сенімді нығайту ретінде дамыту қарастырылады. Әртүрлі уақыт кезеңдеріндегі бас жоспар
қаралды, қаланың қазіргі заманғы кенттену мәселелері мен проблемалары, оның ішінде аумақтық жоспарлау кезінде өңірлік бірегейлікті есепке алу проблемасы анықталды.
Түйін сөздер: мәдени ландшафт, аумақтық жоспарлау.

Қазақстанның ұлттық көркем мәдениеті дизайн білімі тұрғысынан

С.И. Абишева^1*, Ж.К.Таниев ¹, Ж.А. Темербаева ¹, Л.Л. Булыга¹
¹Торайғыров Университеті, Павлодар, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-02

Аңдатпа. Мақалада көркемдік-дизайнерлік дайындық саласындағы Қазақстанның дәстүрлі мәдениетінің маңызы негізделеді. Қазақстандық дизайнның қайталанбастығы мен бірегейлігі сипатталады, ол мәдениет теориясы мен тарихының әртүрлі аспектілерімен тығыз байланыста, сондай-ақ әлемдік мәдениетке интеграцияның мысалдары көрсетілген. Ұлттық мәдениеттің бастауын, ұрпақтар сабақтастығын сақтау үшін қажетті оның ерекшеліктерін зерттеудің маңыздылығы атап өтілді. Авторлар оқу-тәрбие үрдісінде жеке тұлғаның эстетикалық және адамгершілік қасиеттерін дамыту үшін халық өнері мұрасының әлеуетін
пайдалануды ұсынады.
Түйін сөздер: білім беру, дәстүрлі қазақ мәдениеті, дизайн, білім беру.

Қазіргі тенденциялар тұрғын үй ғимараттарының дизайны

Б. Ж. Еспенбетов¹, А. С. Байғанова^1*
¹С. Сейфуллин ат. ҚазАТУ, Нұр-сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-04

Аңдатпа. Мақалада адамның күнделікті өмір сүру ортасы ретінде тұрғын үй ғимараттарының интерьер дизайнын шешудің негізгі міндеттері мен принциптері талданады. Сапалы материалдарды пайдалана отырып, тұрғын үй ғимараттарын жобалау қарастырылуда.
Түйін сөздер: интерьер дизайны, стиль, тұжырымдама, қалалық құрылым, декор, конструкциясы.

Білім беру мекемелерінде түстердің үйлесімдігін қалыптастырудағы ерекшеліктер

Б.Ж. Еспенбетов^1*, Д.А. Есетова¹
¹С. Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-05

Аңдатпа. Бұл мақалада білім беру мекемелеріндегі интерьер түстерінің өзара үйлесімділігі дәріс алушылардың психикафизиологиялық жағдайына ықпалының шешімі қарастырылады. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың түстерді қабылдауындағы ерекшеліктері талданды. Балалар оқу орындарындағы интерьерлердің түстер шешімдеріне қысқаша сараптама жасалды.
Түйін сөздер: түс, түстердің үйлесімділік ортасы, балалардың түстерді қабылдауындағы ерекшеліктері, білім беру мекемелеріндегі интерьер.

Бірқатар шетелдік және аймақтық қалаларда экологиялық тұрақты кварталдарды қалыптастыру

А. А. Ибрагимова ¹^*, Г. А. Исабаев¹

¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-06

Аңдатпа. Мақалада «ақылды» қалалардың даму аспектілері халықаралық қала құрылысы практикасы мен Ақкөл қаласының бірқатар мысалдарында ашылған.
Түйін сөздер: «ақылды» қалалар, цифрландыру, жоғары технологиялық бағыттар.

Замануи урбанизмдегі смарт қалалар
Г.А. Исабаев^*
^* Халықаралық білім беру корпорация (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-53

Аңдатпа. Мақалада «ақылды» қалалардың даму аспектілері халықаралық қала құрылысы практикасы мен Ақкөл қаласының бірқатар мысалдарында ашылған.
Түйін сөздер: «ақылды» қалалар, цифрландыру, жоғары технологиялық бағыттар.

Дизайнердің үздіксіз білім беруіндегі шығармашылықты дамыту

Т. А. Киселева*

* Астана халықаралық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазахстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-07

Аңдатпа. Мақалада әр оқушының дизайнердің кәсіби маңызды сапасы – ұйымдастырылған үздіксіз білім беру іс-әрекеті процесінде шығармашылықты дамытудың заманауи әдістері мен тәсілдері талданады. Сонымен бірге, сәулет дизайнын үздіксіз оқытудың барлық кезеңдерінде тұлғаның шығармашылық және шығармашылық әлеуетін дамытудың бірыңғай әдісін қолдану оның сабақтастығын қамтамасыз етеді.
Түйін сөздер: шығармашылық, дизайнердің кәсіби дайындығы, үздіксіз білім, заманауи бағдар, өмір сүру кеңістігі, сәулет ортасы.

Қалалық жерасты қоғамдық кеңістіктерін игерудің әлемдік тәжірибесі

Н. Ж. Қозбағарова^1*, К. Т. Ибрагимова², Ж. А. Айтлеу¹, М. А. Срайл¹, Ш. А. Сулайманова¹
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
²Алматыгенплан ҒЗИ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-08

Аңдатпа. Бұл мақалада ірі қалалардың негізгі мәселелері көрсетілген: әлеуметтік, көлік, экологиялық. Ірі қалалардың жер асты қоғамдық кеңістігін жергілікті сәулет объектілерінен бастап жер асты кеңістіктерінің бас жоспарларына дейінгі игерудің жаңа шетелдік тәжірибесі жинақталуда. Әлемдік тәжірибе мысалдарымен жер асты урбанистикасындағы ландшафтық дизайн және агроландшафт саласы бөлек қарастырылады.
Түйін сөздер: жер асты урбанистикасы, жер асты қаласы, көлік-ауысып отыру тораптары, флорариумдар, өсімдіктердің тіршілік әрекеті, өнімді ландшафт.

Білім беру мекемелерінің дамуының детерминанты ретінде білім беру процесінің эволюциясы

А. А. Корнилова^1*, В. И. Папахина¹
¹Қазақ агротехникалық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-09

Аңдатпа. Мақалада сәулеттік ортаның түс-жарық арқылы жарықтандыруды апробацияланған зерттеулердің нәтижелері келтірілген. Зерттеуде Нұр-Сұлтан қаласы тұрғындарынан сауалнама түрінде әлеуметтік зерттеудің талдауы қолданылғаны туралы айтылады.
Түйін сөздер: сәулетшілер, дизайнерлер, сәулет ортасы, әлеуметтік зерттеулер, талдау, түсті-жарықты жарықтандыру, жіктеу, түс физикасы, жарық-түс шуы (дыбыс).

Жарық пен түстің эстетикалық қасиеттері

А.А. Корнилова¹, М.К. Тезекбаев^1*

¹С.Сейфуллин ат. Қазақ ғылыми-зерттеу агротехникалық университеті, Нұр-Сұлтан, ҚазаҚстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-49

Аңдатпа. Мақалада сәулеттік ортаның түс-жарық арқылы жарықтандыруды апробация-ланған зерттеулердің нәтижелері келтірілген. Зерттеуде Нұр-Сұлтан қаласы тұрғындары-нан сауалнама түрінде әлеуметтік зерттеудің талдауы қолданылғаны туралы айтылады.

Түйін сөздер: сәулетші, дизайнер, сәулет ортасы, әлеуметтік зерттеулер, тал-дау, түсті-жарықты жарықтандыру, жіктеу, түс физикасы, жарық-түс шуы (дыбыс).

Кедергісіз жаяу жүргіншілер өткелдерін қалыптастыру

М. М. Кустаубаева ¹, К. И. Самойлов ^1*, Б. Т. Балықбаев ¹
¹Сәтбаев Университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-10

Аңдатпа. Мақалада қалалық кеңістіктер жүйесінде кедергісіз ортаны құру проблемалары талқыланып, «кадрға кадр» қағидаты қарастырылады.
Түйін сөздер: кедергісіз орта, қолжетімді орта, мүгедектер, қалалық орта, өмір сүру ортасы.

Нұр-Сұлтан қаласының мысалында биік тұрғын үй кешендерін дамыту перспективалары

С. Е. Мамедов*
* ҚазАТУ. Сейфуллин, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-11

Аңдатпа. Мақалада тұрғын үй құрылымдарының келешектегі дамуын анықтау мақсатында Нұр-Сұлтан қаласындағы көпқабатты тұрғын үй кешендерінің сәулеттік-жоспарлау шешімі қарастырылған.
Түйін сөздер: тұрғын үй кешені, зәулім ғимарат, жайлылық, қабаттар саны, биіктігі.

Шо қаласын қалыптастыру принциптері

С. Э. Мамедов¹, А. А. Әмірбекова^1*
¹С.Сейфуллин ат. ҚазАТ , Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-12

Аңдатпа. Мақалада идеалды Шо қаласының жобасы талданады. Оның мысалында жайлы қалалық ортаны қалыптастырудың негізгі принциптері ашылды.
Түйін сөздер: тамаша қала, тұрғын үй құрылымы, жайлылық, принциптер, өндіріс.

Заманауи шетелдік тәжірибедегі қоқыс өңдеу зауыттарының архитектурасы

А. К. Туякаев¹, А. Ч. Дауткулова ^1*
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-13

Аңдатпа. Бұл мақалада қоқыс өңдейтін кәсіпорындар архитектурасының қазіргі заманғы шетелдік тенденциялары анықталады, олардың сәулеттік-көркемдік және функционалды-жоспарлау ерекшеліктері қарастырылады.
Түйін сөздер: қалдықтарды қайта өңдеу, кәсіпорындарының сәулеті, көркемдік бейнесі, көпфункционалды объект, қалдықтарды қайта өңдеу зауыттарының сәулеттік тенденциялары.

XVIII-XIX ғғ. Солтүстік-Шығыс Қазақстан архитектурасы дамуының тарихи ерекшеліктері.

А. К. Тұяқаев^1*, А. Д. Огулев¹
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-14

Аңдатпа. Бұл мақалада XVIII-XIX ғғ. солтүстік-шығыс Қазақстанның ірі қалалары аумағында сәулет өнерінің даму заңдылықтары анықталған: фортификациялық құрылыстарды құрудан бастап сауда-өнеркәсіптік қалалардың құрылуына дейін; қоғамдық ғимараттар мен құрылыстардың белгілі бір түрлерінің сәулет-көркемдік және функционалдық-жоспарлау ерекшеліктері қарастырылған.

Түйін сөздер: Солтүстік-Шығыс Қазақстан сәулеті, бекініс, қала, сауда ғимараттары, көпестік үйлер, діни ғимараттар.

Павлодар заманауи православ шіркеулерінің сәулет өнеріндегі стильдік тенденциялар

Н. В. Ульченко¹, О. Н. Приемец^2*, К. И. Самойлов¹
¹Сатпаев университеті, Алматы, Қазақстан

²Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-15

Аңдатпа. Павлодарда салынған заманауи шіркеулер – Благовещенск кафедралды соборы және Архистратиг Михаил атындағы ғибадатхана-нео-орыс стилінің тұрақты қалыптасуының қызықты түсіндірмесі болып табылады, оның даму ерекшелігі әлемдік сәулет процесінің ерекшеліктерінің маңызды бөлігі болып табылады.
Түйін сөздер: аймақтық сәулет, православие шіркеулерінің сәулеті, Сәулет стиліндегі стильдер, нео-орыс стилі.

Алматы қаласындағы Панфилов көшесі үлгісінде жаяу жүргіншілер көшелерін қайта жаңарту

А. Е. Хайржан¹, А. С. Ғалымжанов^1*
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-16

Аңдатпа. Мақалада Копенгаген мен Сидней мысалында жаяу жүргіншілер көшелерін қалпына келтіру туралы айтылады. Алматы қаласындағы Панфилов көшесін қалпына келтірудің көркемдік жақтарын талдауға тырысты және де жаяу жүргіншілер көшелерін қайта құру проблемаларын жүзеге асыру жолдары ұсынылды.
Түйін сөздер: жаяу жүргіншілер көшелерін қайта құру, қалалық кеңістік, дизайн, эстетика, тарихи ғимараттар, парклет.

Энергия тиімді ғимараттардың сәулеттік шешімдерін қалыптастыру принциптері

Е. Н. Хван^1*, А. А. Тойшиев ¹, Т. А. Киселев²
¹ Л.Н Гумилев ат. ЕҰУ, Нұр-Сұлтан, Қазақстан

²Халықаралық университет Астана, Нұр-Сұлтан, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-17

Аңдатпа. Мақала энергияны үнемдейтін ғимараттар үшін сәулеттік шешімдерді қалыптастыру принциптерін зерттеуге және негіздеуге және сәулеттік жобалаудың ерекше әдістерін іздеуге арналған. Қолданылған энергия тиімді жүйелерді талдай отырып, іске асырылатын құрылыс жобаларының практикалық мысалдары келтірілген.
Түйін сөздер: энергия үнемдейтін ғимарат, жасыл ғимарат, жаңартылатын энергия.

ҚҰРЫЛЫС КОНСТРУКЦИЯЛАРЫ МЕН МАТЕРИАЛДАРЫ

Биік кешен құрылысын ғылыми-техникалық сүйемелдеу және мониторингтеу проблемалары

С. К. Абильдин¹, П. А. Кропачев¹, Б. Б. Аубакирова^1*, Н. С. Имамбаев², М. И. Евлоев¹
¹ Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды, Қазақстан
²Солтүстік - Қазақстан университеті. Манаша Қозыбаева, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-18

Аңдатпа. Бірегей және техникалық жағынан күрделі ғимараттар мен құрылыстарды салу қауіпсіздікке қойылатын жоғары талаптармен және техникалық-экономикалық тәуекелдермен байланысты, бұл көрсетілген объектілерге ғылыми-техникалық сүйемелдеу жүргізуді талап етеді. Нұр-Сұлтан қаласындағы «Бизнес-центр Москва» биік кешені құрылысының ғылыми-техникалық сүйемелденуі және мониторингі көрсетілген кешенді салу кезінде туындаған салмақ түсетін қаңқа конструкцияларындағы бетонның төмен беріктігі проблемасын шешу мақсатында жүргізілді. Қабырғалар мен бағандарды, текшелер мен призмалардың үлгілерін эксперименттік сынау төрт қабатты МВТ-МВгаѕе көміртекті талшықты арматурамен монолитті жақтау конструкцияларын күшейту тиімділігін анықтады, бұл кешеннің құрылысын аяқтауға мүмкіндік берді.
Түйін сөздер: ғылыми-техникалық сүйемелдеу, тірек қаңқасын мониторингтеу, көміртекті талшықты талшықтар, колоннаны күшейту, композиттік материал.

Біртекті емес қабықтардың статикалық теңдеулері

М. Б. Айтуғанов¹, И. М. Полякова^1*

¹Халықаралық білім беру корпорациясы ( ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-19

Аңдатпа. Біркелкі емес арматураланған айналу қабығы қарастырылады, деформациялар мен кернеулер арасындағы физикалық және геометриялық арақатынастар негізінде біркелкі емес арматуралаудан туындаған біртектілікті ескере отырып, статикалық теңдеулер жүйесі шығарылады.
Түйін сөздер: тепе-теңдік, қабықша, ішкі күштер, кернеу, орын ауыстыру.

Пирамида-призмалық қадалар модельдерінің көлденең жүктемемен сүйемелденуі

И. И. Бекбасаров ¹, Н. А. Шаншабаев^1*
¹Тараз аймақтық университеті. М. Х. Дулати, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-20

Аңдатпа. Мақалада бойлық пішіні әртүрлі қада модельдерін зертхана жағдайында жүргізілген көлденең жүктеме әсері нәтижелері баяндалған. Пирамидальды-призмалық қадалардың көтеру қасиеттері призмалық және пирамидалық қадаларға қарағанда көп те, аз да болатыны анықталды. Пирамидалы-призмалық қадалардың пирамидалық бөлігінің ұзындығы және пирамидалық бөліктің жоғарғы қимасының өлшемдері артқан сайын қаданың көлденең орын ауыстыру кедергісіне айтарлықтай әсер етеді. Пирамидалы-призмалық қадалардың дәстүрлі қадаларға (призмалы және пирамидалық қадалар) қарағанда жүк көтеру қасиеттерін анықтауға мүмкіндік беретін корреляциялық тәуелділіктер алынды.
Түйін сөздер: модель, топырақ, қада, пирамидальды-призмалық қада, призмалық қада, пирамидальды қада, көлденең жүктеме, көлденең орын ауыстыру.

Нұр-Сұлтандағы биік ғимараттардың құрылысына әсер ететін ауа райы-климаттық алғышарттарды талдау

А. А. Дубинин¹, Т. И. Изымбаев^1*
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-21

Аңдатпа. Бұл мақалада Нұр-сұлтан қаласында бірегей объектілердің құрылысына әсер ететін ауа райы-климаттық жағдайларды талдау нәтижелері қарастырылады.
Түйін сөздер: құрылыс, климаттық жағдайлар, сәулет, ғимарат, сыртқы құрылымдар, атмосфералық қысым, жоба, биік ғимарат, кірпіш, бөлімдер, жүктеме, турбулентті ағындар, дизайн, биік ғимарат, аэродинамикалық құбыр.

Ақмола, Павлодар, Қостанай, Солтүстік Қазақстан облыстарының мысалында табиғи-климаттық тәуекелдер кезінде Қазақстан экономикасының құрылыс саласын реттеуді талдау

А. А. Дубинин^1*, Т. И. Изымбаев¹
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-22

Аңдатпа. Бұл мақалада Ақмола, Павлодар, Қостанай, Солтүстік Қазақстан облыстарының мысалында ауа-райы-климаттық қауіптерді талдау нәтижелері қарастырылады.
Түйін сөздер: құрылыс, климаттық жағдайлар, процесс, құрылым, тәуекел, климат, инфрақұрылым, ғимарат, құрылыс, климат, пайдалану, нормативтік құжат, аудан, шама.

Модификацияланған байланыстырғыштарды қолдана отырып, бетонның қатаюы мен құрылымын зерттеу

А. М. Жилкибаева¹, А. С. Естемесова^1*
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-23

Аңдатпа. Мақалада түрлі түсті металл кендерінің қалдықтарын және микрокремнезмды қайта өңдеу мәселелері қарастырылып, сол заттардан ауыр бетонға арналған модификацияланған тұтылғышты жасалуы келтірілген. Құрамында жаңа модификацияланған тұтылғышы бар бетонның құрылымдық түзілісі мен қатаюы зерттелген.
Түйін сөздер: түрлі түсті металл кен өндірісінің қалдықтары, микрокремнезем, бетонның сусіңірмеушілігі, бетонның ұзаққа жарамдылығы, құрылымды түзіліс, модификацияланған тұтылғыш, ауыр бетон.

Сандық басқарылатын ағаш өңдеу станоктарында фрезерлік құралдарды қолдану ерекшеліктері

Ж. Ж. Жолдасбаев¹, С. Т. Шалтабаев^1*
¹ Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-24

Аңдатпа. Мақалада СПБ ағаш өңдеу станоктарында фрезерлеу құралдарының қолданылу ерекшеліктері келтірілген.
Түйін сөздер: ағаш өңдеу, СББ, фрезерлеу, фрезерлеу құралы, фрезерлеу станогы, дәлдік, дайындама, өңдеу.

Құрылыс секторындағы энергия үнемдеу мәселелерін теориялық зерттеу

Ж. О. Жұмаділова ¹, Е. И. Күлдеев¹, Р. Е. Нұрлыбаев ², Е. С. Орынбеков ^3*
¹Сатпаев университеті, Алматы, Қазақстан

2ТОО "SAVENERGY", Алматы, Қазақстан
³Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-25

Аңдатпа. Жұмыста құрылыс саласындағы энергия үнемдеу мәселелері бойынша аналитикалық талдаулар келтірілген. Материалдардың жылуоқшаулағыш қасиеттері бойынша зерттеу әдістері келтірілген. Бұл жұмыс AP08855714-«Майда дисперсті минералды ұнтақты жүйе негізіндегі жылыуоқшаулағыш жабын» ғылыми-зерттеу жұмысы шеңберінде «2020-2022 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша гранттық қаржыландыру (іске асыру мерзімі 27 ай)» аясында орындалған.
Түйін сөздер: құрылыстағы энергияны үнемдеу, жылу оқшаулағыш жабындар, диатомит, материалдың жылу өткізгіштігі, температура, материалдың жылу оқшаулағыш қасиеттері.

Маусымдық қататын топырақтың жылу физикалық қасиеттерінің іргетастардың ылғалдылығына, қазаншұңқырдың тығыздығы мен тереңдігіне тәуелділігін зерттеу

А.Ж. Жусупбеков¹, А.С. Монтаева¹, С.А. Монтаев^2*
¹Е Л.Н. Гумилева ат. ЕҰУ, Нур-Султан, Казахстан

² Жәңгір хан ат. Батыс- Қазақстан аграрлық-техникалық университеті,Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-26

Аңдатпа. Топырақтың маусымдық қату жағдайындағы іргетас пен іргетастардың қазіргі жағдайын талдау нәтижесінде термофизикалық қасиеттерді зерттеу көптеген жер асты құрылыстарын салу үшін практикалық маңызы зор. Бұл бағыттағы зерттеулер термиялық әдістер мен түрлі химиялық реактивтерді қолдана отырып, топырақты жергілікті еріту үшін өте маңызды. Мақалада келесі жүйелердегі басым факторлардан топырақтың физикалық сипаттамалары мен топырақтың жылу өткізгіштік коэффициентінің өзгеру заңдылықтарын белгілеуге арналған ғылыми-эксперименттік зерттеудің нәтижелері келтірілген: топырақ сынамаларын алу тереңдігі –топырақтың ылғалдылығы; сынама алу тереңдігі – топырақ тығыздығы; топырақ ылғалдылығы – топырақтың жылу өткізгіштік коэффициенті.
Түйін сөздер: жылу өткізгіштік коэффициенті, топырақ тығыздығы, топырақтан сынама алу тереңдігі, топырақтың ылғалдылығы, топырақтың жылу сыйымдылығы, топырақтың термофизикалық қасиеттері, топырақты жергілікті еріту.

Тиімді құрылыс үшін керамикалық емес қабырға материалдарын алу мүмкіндігін зерттеу

Г. Б. Ибраимбаева^1*, А. М. Байсариева¹, А. М. Қуанышбай¹, А. М. Шойбеков ¹
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-27

Аңдатпа. Ылғалдылығы төмен және сазды құрауыштың шығыны аз кеуекті керамиканың қалыптау массасын алу мүмкіндігін қамтамасыз ететін құрамдар мен технологиялық тәсілдер әзірленді. Өңдіру тиімділігі қарапайым керамикалық кірпіштің жылу өткізгіштігінен 3 есе аз жылу өткізгіштік коэффициенті бар кеуекті керамикалық қабырға блоктарын алу мүмкіндігімен анықталады, бұл сәйкесінше, жылу қорғанысының сол дәрежесін сақтай отырып, сыртқы қабырға конструкциясының қалыңдығын шамамен 3 есе азайтуға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: көбікті керамика, энерготиімділік, жылуоқшаулау, экологиялық, саз, гипс, күл, көбік түзгіш.

Туристік инфрақұрылым құрылысын дамыту

Қ.И. Ильясова^1*, Г.А. Медиева²
¹ Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
² Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалардың халықаралық орталығы жанындағы Ғылыми-техникалық даму басқармасы және ҒТК кеңсесі, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-28

Аңдатпа. Бұл мақалада туристік инфрақұрылым құрылысын дамыту қарастырылады, ҚР-дағы туристік инфрақұрылымдар құрылысын көрсететін статистика комитетінің деректері келтірілген.
Түйін сөздер: инфрақұрылым, құрылыс, туризм, мемлекеттік туризм бағдарламасы.

ҚР туристік инфрақұрылым нысандарының құрылысын талдау

К. И. Ильясова ¹, Ж. Р. Мангазина ^1*
¹ Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-29

Аңдатпа. Бұл мақалада туристік инфрақұрылым объектілері құрылысы қарастырылған, Алакөл демалыс аймағында туризм инфрақұрылымы объектілері мен ҚР мемлекеттік шекарасындағы автомобиль жолдары мен өткізу пункттерінің инфрақұрылымын құрылыстарына талдау жүргізілген.
Түйін сөздер: инфрақұрылым, құрылыс, туристік объектілер, талдау.

Топырақты негіздерді геосинтетикалық материалмен арматуралауды дамыту мәселелері мен перспективалары

Ә. И. Көлбаева¹, И. Н. Дюсембаев^1*
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-30

Аңдатпа. Бұл мақалада топырақ массивін нығайтуда геосинтетикалық материалдарды пайдалануды зерттеуге арналған жұмыстың негізгі нәтижелері талданады. Геосинтетиканың даму тарихы мен қолдану саласы сипатталған, негіздерді көлемдік геогридтермен нығайту саласындағы зерттеулерге шолу жасалып, құрылыста геосинтетиканы қолданудың негізгі мәселелері қарастырылған.
Түйін сөздер: топырақты күшейту, арматураланған төсеніш, геосинтетика, топырақты күшейту, жұмсақ топырақ, көлемдік геотор.

Болат құбырлардың ішкі коррозиясының дамуын лабораториялық зерттеу нәтижелерін компьютерлік модельдеу

Б.Ж. Манапбаев¹, Б.А. Алимбае¹, Е.Н. Аманбаев¹, Н.А. Абиев^1*
¹М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-31

Аңдатпа. Жұмыста болат құбырларында коррозияның даму жолдары қарастырылады. Болат құбырлардың әртүрлі бөліктеріндегі ішкі коррозияның дамуын компьютерлік модельдеу нәтижелері ұсынылған.
Түйін сөздер: ішкі коррозия, болат құбырлар, құбырдың бұрылу бұрышы, иін, бұрылыс, компьютерлік модельдеу.

Каналдарды жер сорғыш снарядтармен тазалау тәсілдері

Ж. Н. Молдамуратов^1*, Е. Б. Мадалиева ¹, Ж. Е. Ескермесов¹
¹ М. Х. Дулати ат. Тараз аймақтық университеті, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-32

Аңдатпа. Мақалада арналарды тазартудың әртүрлі әдістері келтірілген. Бұл әдістер салыстырылып, траншеялар мен шұңқырлар арасындағы қашықтықты анықтау бойынша ұсыныстар берілді.
Түйін сөздер: арна, құмсорғыш снаряд, үйінділер, тазарту.

Сору құрылғысының дизайнын жақсарту арқылы жер соратын снарядтардың тиімділігін арттыру

Ж. Н. Молдамуратов ¹, Е. Б. Мадалиева ¹, Ж. Е. Ескермесов^1*
¹ М. Х. Дулати ат. тараз аймақтық университеті, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-33

Аңдатпа. Мақалада құмды және жеңіл құмды топырақты тарту кезінде құмсорғыш снарядтарының өнімділігін арттыруға мүмкіндік беретін сору құрылғысының ұтымды конструкциясын қолдану мәселелері бойынша зерттеулердің нәтижелері келтірілген.
Түйін сөздер: арна, құмсорғыш снаряд, үйінділер, тазарту.

Арка түріндегі жалпақ ферманың деформацияларын аналитикалық зерттеу

Д. Оканов¹, И. М. Полякова^1*
¹ Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-34

Аңдатпа. Мақалада ғимараттар мен құрылыстардың сейсмикалық қорғаныс тіректерінің әдістері қарастырылған. Сейсмикалық қорғаныс шаралары экономикалық шығындарды айтарлықтай төмендетеді. Сәйкесінше жобалау арқылы сейсмикалық оқшаулау және іргетастар мен ғимараттарды сейсмикалық қорғау жүйелері құрылымның қауіпсіздігін, жабдықтардың сенімділігін, тұрғындар үшін жайлылықты арттыруға қабілетті және ең бастысы, күшті жер сілкіністерінен кейін қалпына келтіру жұмыстарын жүргізудің қажеті жоқ.
Түйін сөздер: сейсмооқшаулау, іргетастар, кинематикалық іргетас, икемді қабаттар, серіппелі сейсмооқшаулағыштар.

Ғимараттар мен құрылыстарды сейсмикалық қорғау әдістері

Р. К. Садыров^1*, У. Ш. Бейсханов ¹
¹ Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-36

Аңдатпа. Мақалада ғимараттар мен құрылыстардың сейсмикалық қорғаныс тіректерінің әдістері қарастырылған. Сейсмикалық қорғаныс шаралары экономикалық шығындарды айтарлықтай төмендетеді. Сәйкесінше жобалау арқылы сейсмикалық оқшаулау және іргетастар мен ғимараттарды сейсмикалық қорғау жүйелері құрылымның қауіпсіздігін, жабдықтардың сенімділігін, тұрғындар үшін жайлылықты арттыруға қабілетті және ең бастысы, күшті жер сілкіністерінен кейін қалпына келтіру жұмыстарын жүргізудің қажеті жоқ.
Түйін сөздер: сейсмооқшаулау, іргетастар, кинематикалық іргетас, икемді қабаттар, серіппелі сейсмооқшаулағыштар.

Тұзды топырақтарда қымбат құрылыс мәселелерін шешуге арналған алдын-ала құрылымдық және технологиялық әзірлемелер

Б. Б. Унайбаев¹, А. Ш. Ищанова ²^*, Б. Ж. Унайбаев²
¹ҚарМТУ, Қарағанды, Қазақстан

² Екібастұз инженерлік-техникалық институты, Екібастұз, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-35

Аңдатпа. Тұзды шаңды-сазды топырақтардан құралған аумақтардың қазіргі заманғы дамуы тиісті сапамен қамтамасыз етілмейді, сондықтан зерттеу процесінде жалғасуы керек терең ғылыми зерттеулерді қажет етеді, ұсынылатын алдын алу конструктивтік-технологиялық әзірлемелерді топырақтың тұз компонентіне техногендік әсер ету кезінде осы топырақтарда болатын өзгермелі жағдайларға тұрақты бейімдей отырып, жобаланатын объектілерді жобалау, салу және пайдалану.
Түйін сөздер: тұзды шаңды-сазды топырақ, апаттық деформациялар, шөгінділер, шөгінді, шөгу, техногендік әсер, су басу, технологиясы, конструктивті және технологиялық даму.

Негіз топырақтарындағы тұздар олардың коррозиялық белсенділігін, шөгуін және сығылуын қалыптастыратын фактор ретінде

Б. Ж. Унайбаев^1*, Б. Б. Унайбаев², А. Ш. Ищанов¹, Т. А. Қанаев¹, Д. А. Жұманбаев¹
¹ Екібастұз инженерлік-техникалық институты, Екібастұз, Қазақстан
^2. ҚарМТУ, Қарағанды, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-37

Аңдатпа. Тұзды шаңды-сазды топырақ (ТШСТ), бұл топырақтың тұз компонентіне табиғижәне техногендік әсер ету жағдайында өзгеретін жалпы аумақтың стохастикалық кеңістікте уақытша бөлінуі. Зерттеу әдісі тұзды шаңды-сазды топырақты ұсынды. Ұсынылған әдістеме бойынша анықталған есептік параметрлер жобалау кезеңінде осы өзгерістерді жобаланатын объектінің бүкіл Нормативтік қызмет ету мерзіміне ескеруге, демек, объектіні сенімді пайдалануды қамтамасыз ете отырып, сенімді геотехнологияны таңдауға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: тұз, коррозия, агрессия, негіз, тұнба, әдіс, үлгі, болжам, бағалау, қасиеттер.

Теміржол көпірі конструкциясын автоматтандырылған жобалау

С. Б. Шаяхметов¹, О. Д. Сейтказинов ^2*, К. Т. Сиикмбекова³
¹ М. Тынышпаев ат. ҚазАТК, Алматы, Қазақстан

²Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан

³Алматы мемлекеттік көлік және коммуникация колледжі, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-38

Аңдатпа. Бұл мақалада заманауи компьютерлік технологияларды қолдану арқылы көпірлік құрылымдарды есептеу және жобалау жолдары келтірілген.
Олардың ішінде көпірлерді есептеуге арналған арнайы мүмкүндіктер қамтыла қарастырылған мысалы, жылжымалы жүктемелерге әсер етуші желістерді тұрғызудағы есептеуге арналған мүмкүндік, түйіндік қатынастарды есептеу мүмкүндігі, жергілікті тұрақтылықты тексеру мүмкүндігі, тіреулердің термокернеулік жағдайын есептеу мүмкүндігі және т.б. Көпірдің аралық құрылымының жүккөтергіштігін есептеуін орындауға, техникалық жағдайын бағалауға және оның кейінгі пайдаланылуы бойынша ұсыныстарды өңдеуге араналған МЕМСТ-ң және ҚНжәнеҚ-а сәйкес келетін бастапқы мәліметтерді алу көпір құрылымына тексеру жүргізудегі ең негізгі мақсат болып табылады.
Түйін сөздер: жобалау, құрылым, компьтерлік бағдарлама, беріктік, көтергіш қаблет, тұрақтылық, ұзақмәнгілік, теміржол, теміржол көпірі.

ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР және ЭКОЛОГИЯ

Мұнай шламдары және оларды жою әдістері

Д. Н. Айтбаев¹, А. Б. Исмаилова^1*, Г. С. Айткалиева², М. А. Елубай³
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
²Сәтбаев университеті, Алматы, Қазақстан
³Торайғыров университеті, Павлодар, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-39

Аңдатпа. Мұнай өндірісі мен мұнай өңдеу өнеркәсібінің қалдықтарын, атап айтқанда мұнай шламын кәдеге жаратудың перспективті әдістерінің бірі – оларды құнды құрылыс және жол материалдары ретінде өңдеу. Бұл мәселені шешу қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға және мемлекет экономикасын жақсартуға көмектеседі. Осыған байланысты, «Павлодар мұнай-химия зауыты» ЖШС жағдайында алынған мұнай шламы сынамаларының физика-химиялық қасиеттері мен термиялық сипаттамаларын зерттеу маңызды және осы жұмыстың мақсаты болып табылады.
Түйін сөздер: мұнай шламы, физика-химиялық қасиеттер, фракциялық құрамы, термогравиметриялық анализ, дифференциалды сканерлеуші калориметрия.

Қалалық ортадағы қозғалыс ағындарының акустикалық сипаттамаларын өлшеу әдісі

Д.М. Акубаева¹, Е. Білісбекқызы^2*, Л.Т. Бошкаева³, А.Б. Исаханова¹
¹аль-Фараби атындағы ҚазҰУ, Алматы, Қазақстан

²И. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті, Талдықорған, Қазақстан

³Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰЗТУ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-40

Аңдатпа. Дәрігерлердің жұмыс орындарын зерттеу кезінде көшеден ғимарат ішіне естілетін көлік шуы санитарлық нормалардан асатыны анықталды. Медициналық мекемелер үшін санитарлық нормалар 50 дБА, ал нақты өлшемдер бойынша бұл көрсеткіш
60-63 дБА құрады. Көлік шуының деңгейі ең төменгі жиілікте (31,5 Гц) және ең төменгі жиілікте (16000 Гц) болады.
Түйін сөздер: Шу, көлік, көлік ағындары, шуды өлшеу, дыбыстық қысым деңгейі.

«Экологиялық аспектілердің маңыздылын анықтау және бағалау» құжатталған рәсім жобасы

А.С. Байкенжеева^*
^*М. Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-41

Аңдатпа. Мақалада экожүйенің ластануының алдын алу мақсатында жасалынатын құжаттамаларға жалпылай түсініктеме беріле отырып, экологиялық аспектілердің маңыздылығын анықтау және бағалау үшін құжатталған процедураның негізгі аспектілері, тәуекелдерді басқару әдістері келтірілген. Өндірістік ұйымдардың қоршаған ортаға әсерінің экологиялық аспектілері, экологиялық аспектілерді сәйкестендіру және олардың маңыздылығын бағалау тәртібі қарастырылған, ұйымдардың қызметін сәйкестендіру бағыттары көрсетілген.
Түйін сөздер: экологиялық тәуекел, құжатталған рәсім( ДП), экологиялық аспект, маңыздылық өлшемдері, экологиялық аспектілерді сәйкестендіру, экологиялық аспектілердің қоршаған ортаға әсер ету қарқындылығы.

ҚР экологиялық кодексі және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар және оларға қойылатын талаптар Э

Н.К. Байкенже^1*, А.С. Байкенжеева¹
¹М. Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-42

Аңдатпа. Мақалада экологиялық тұрғыдан қоршаған ортаға келетін кері әсерлерді тізбектей келе, Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің кейбір мәселелері және қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар, оларға қойылатын талаптар, қоршаған ортаға эмиссияларды шығаратын табиғат пайдаланушылардың міндеттемелері, сипаттамалары және қоршаған ортаның өндірістік экологиялық мониторингі тақырыбында талдаулар мен сипаттамаларымен экологиялық құқық бұзушылықтардың түрлері келтірілген, сонымен қатар, табиғатты қорғау іс-шараларының жоспарымен іс-шаралар реті ұсынылған.
Түйін сөздер: қоршаған ортаны қорғау кодексі, қоршаған ортаның мониторингі, табиғат пайдаланушысы, экологиялық бақылау.

Наноматериалдардың жүгерінің өну процесіне әсерін зерттеу

Т.Н. Бөкейханова^1*, К.К. Хамитова¹, А.Т. Үмбетбеков¹, Д.В. Исмаилов², Ж.Б. Мажит³
¹ әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
² әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жанындағы ұлттық типтегі нанотехнологиялық зертхана, Алматы, Қазақстан

³Алматы технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-43

Аңдатпа. Ғылыми зерттеудің мақсаты өсімдіктер тұқымдарының өскіндеріне көміртекті наноматериалдардың әсерінің сипатын анықтау болды. Жұмыста биологиялық әдістер, атап айтқанда, биотестілеу пайдаланылған. Тест-жүйелері ретінде қазақстандық өндірушінің өсірген жүгерісі пайдаланылды. Құрамында көміртекті наноматериалдары бар бірнеше топырақ үлгілері дайындалды. Зерттеу барысында біз тұқымды тікелей топырақ үлгілеріне енгізу арқылы өсуін қадағаладық. Зерттеу нәтижелері бойынша көміртекті наноматериалдардың өздерінің қасиеттеріне байланысты өсімдіктердің депозиттік материалда процестен кейін нанотүтіктер түрінде өсуін ынталандыратыны туралы қорытынды жасауға болады. Бұл көміртекті наноматериалдарды қолданудың кең ауқымын түсіндіреді.
Түйін сөздер: көміртекті наноматериалдар, фуллеренді күйе, көміртекті нанотүтікшелер, биотестілеу, топырақ, жүгері тұқымдары, өсімдіктер, өсімдіктердің өсуі, биоиндикатор.

Жасыл желектердің арнайы жолақтары есебінен шуды азайту тәсілдері

Е. Білісбекқызы¹, Д.М. Акубаева², Л.Т.Бошкаева³, А.Б. Исаханова^2*
¹И. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті, Талдықорған, Қазақстан
²аль-Фараби атындағы ҚазҰУ, Алматы, Қазақстан

³Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰЗТУ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-44

Аңдатпа. Шу көздерінің бірі – көлік. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Алматы қаласындағы автомобильдердің ағындарын зерттеу және олардан бөлінетін шудан қорғау жолақтарын жасау үшін жасыл екпелердің ассортиментін таңдау қағидаты берілген. Ірі көлемді, тез өсетін, тығыз тармақталған, төмен түсетін тығыз тәжі бар өсімдіктердің шуылдан қорғайтын жолақтары тиімді екендігі айтылады.
Түйін сөздер: шу, шумен ластану, көлік, көлік ағындары, шуды өлшеу, жасыл екпелер, дыбыс қысымының деңгейі.

Алматы облысының жер үсті су ресурстары сапасының мониторингі

К.Н. Касымжанова¹, К.К. Хамитова^1*, Ж.А. Онгарбаева², Д.В. Исмаилов¹
¹әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
²әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жанындағы ашық үлгідегі ұлттық нанотехнологиялық зертхана, Алматы, Қазақстан

³Алматылық Инновациялық колледж, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-45

Аңдатпа. Мақалада жер үсті суларындағы химиялық ластауыштардың, ауыр металдардың мөлшерін нормалау ерекшеліктері мен осы жер үсті сулары үшін негізгі мониторинг жүргізу нәтижелері талданады. Химиялық ластағыштарды анықтау үшін зерттелетін аймақтың бірнеше нүктелері қарастырылды. Жұмыста антропогендік (атап айтқанда, өнеркәсіптік өндіріс) әсердің әсерінен жер үсті суларының экологиялық жай-күйі мәселелері қарастырылды.
Түйін сөздер: Жер үсті сулары, органикалық ластауыштар, химиялық ластауыштар, сульфиттер, сульфаттар, ауыр металдар, дренажды сулар, спектрофотометрия.

Құбырлар арқылы тұтқырлығы жоғары мұнай ағынының молекулалық-кинетикалық сипаттамасы

А.А. Мелдешов^1*, А. А. Әбішева¹, Б. Б. Құрмашев¹, Ш.Қ. Құрманова¹
¹М.Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникация академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-46

Аңдатпа. Мақалада тұтқырлығы жоғары мұнайдың аққыштығы жайлы есептеулер келтірілген.
Түйін сөздер: мұнай, тұтқырлық, аққыштық, құбырлар.

Қазақстандағы баламалы энергия көздерін дамыту перспективаларын талдау

В.А. Муравьева¹, О.А. Зубова¹, А.Т. Үмбетбеков¹, Д.С. Ким1, Дж.Б. Мажит^2*
¹әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
²Алматы технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-47

Аңдатпа. Мақалада Қазақстанның энергетикалық жүйесіндегі баламалы энергия көздерін дамыту мәселелері талданып, шөлді аймақтағы шағын елді мекендерде оларды енгізу перспективалары негізделді. Қазақстан аумағында, соның ішінде ауылдық елді мекендерде қолданылатын жел және күн қондырғыларының жұмыс принциптері сипатталған. Жаңартылатын энергетиканы енгізу саласында Қазақстан Республикасы мен шет елдердің 2019-2020 жылдардағы өзекті статистикалық деректерін салыстыру жүзеге асырылды. ЖЭК объектілерін салуға аумақтарды резервтеу кезінде икемді тарифтік тетіктерді, мемлекеттік басымдықты қолдану шартымен Қазақстанда баламалы энергия көздерін енгізу мүмкіндіктері қаралды.
Түйін сөздер: дәстүрлі энергия, жаңартылатын энергия, гелиоэнергетика, жел энергетикасы.

Кәсіпорындағы еңбек жағдайын жақсарту мақсатында өндірістік қауіпсіздік және еңбекті қорғауды басқару жүйесін талдау

Р.С. Өмірбай^{1 *}, А.Б. Бекболат¹, А.Д. Кумарова¹
¹Алматы технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-48

Аңдатпа. Мақалада OHSAS менеджмент жүйесінің тиімділігін бағалайтын бірқатар құжаттардан стандарт қарастырылған, онда қауіпсіздік пен денсаулық менеджментінің кәсіби жүйесіне қойылатын талаптар бар. Бұл ұйымға денсаулық пен қауіпсіздікке қатысты қауіптерді басқаруға және өзінің OHSAS жұмысын жақсартуға мүмкіндік береді.
Осыған байланысты кәсіпорындағы жарақаттану мен кәсіптік ауруларды талдау нәтижелері барлық жарақаттанғандардың жоғалтқан күндерінің, барлық пациенттердің жоғалтқан сағаттарының, жылына зардап шеккендердің және жұмыс істемейтін күндердің санына сәйкес алынған есептеулерге сәйкес келтірілген. мүгедектік.
Түйін сөздер: халықаралық стандарттар, қауіпсіздік, қауіп, жарақат, кәсіптік ауру

Қазақстан Республикасындағы трансшекаралық өзендер бойындағы тәуекелдер проблемасы

А.К. Төлеген¹, Ж.Т. Өміржанова^{1 *}
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы) Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-50

Аңдатпа. Бұл мақалада авторлар Қазақстан Республикасының трансшекаралық өзендерінің бойында су тасқыны қаупінің туындауы мәселелерін қарастырады. Су тасқыны елдің экологиялық және әлеуметтік-экономикалық дамуына айтарлықтай әсер етеді. Су тасқыны туралы ақпарат жинаудың дәстүрлі әдістері қазіргі заманғы талаптарға сәйкес келмейтіндігі және су тасқынының алдын алу және олардың салдарын жою бойынша басқарушы шешімдерді жедел қабылдауға мүмкіндік бермейтіні анықталды. Авторлар су тасқыны мен оның ең тиімді мониторингі ғарыштық мониторинг болып табылады деген қорытындыға келді. Бақылаудың үлкен жиілігі мен қабылдау мен өңдеудің жоғары тиімділігінің арқасында спутниктік мәліметтер көктемгі су тасқыны кезінде өзендердегі жағдайды жедел бақылау мәселелерін шешуге таптырмас әдіс болып табылады.
Түйін сөздер: су тасқыны, тәуекелдер, трансшекаралық өзендер, сумен қамтамасыз ету, су басу аймақтары, төтенше жағдай, мониторинг, жерді қашықтықта зондтау, ғарыштық түсірілімдер.

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТАБИҒИ ҒЫЛЫМДАР. ЭКОНОМИКА

«Синхронды генератор - бу турбинасы» көп машиналы жүйесі

Т.Т. Дузбаев^{1 *}, Н.Тасболатұлы²
¹ҚазҰУ оларды. әл-Фараби, Алматы, Қазақстан

²Анықтама және есептеу техникасы институты, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-51

Аңдатпа. Бұл мақалада біз сызықты емес дифференциалдық теңдеулермен берілген көп өлшемді фазалық жүйені басқару мәселесін қарастырамыз. Бұл математикалық модельдер турбиналар мен генераторлар саны көп болатын күрделі энергетикалық жүйелердегі
процестерді сипаттайды және оларды талдау үшін пайдаланылады. Бұл модельдердің маңыздылығы электр энергиясы жүйелеріндегі апаттан бұрынғы, апатты жағдай кезіндегі және апаттан кейінгі түрлі жағдайларды иммитациялаудан тұрады.
Зерттелетін модельдің басқарылуы динамикалық жүйелердің цилиндрлік фазалық кеңістіктегі ауқымды асимптотикалық орнықтылығын зерттеу арқылы анықталды. Нәтижесінде, басқару зерттелетін фазалық жүйеге басқарылу қабілетін қамтамасыз ететін синтез түрінде құрылады. Алынған нәтижелер сандық мысалдар түрінде суреттеледі.
Түйін сөздер: фазалық жүйе, синхронды генератор, бу турбинасы, сандық есеп, Эйлер әдісі.

Тұрғын үйді талдау және экономикалық даму

М.Пактин^{1 *}, Д.Әділова ¹
¹Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.4-52

Аңдатпа. Бұл мақалада құрылыс индустриясындағы инженерлік экономиканың маңызды мақсаттары талқыланады және бұл жобаны басқарудағы инженерлік экономиканың маңызы деп айтуға болады.
Түйін сөздер: кіріс ресурстары, шығындарды үнемдеу, құрылыс шығындары, құрылыс индустриясындағы инженерлік экономика мақсаттары.