СӘУЛЕТ ЖӘНЕ ДИЗАЙН

 

---

ГРАВИТАЦИЯНЫ ЖЕҢУДІҢ ЕРЕКШЕ БЕЙНЕСІ БАР ЗАМАНАУИ ҒИМАРАТТАР МЕН ҚҰРЫЛЫСТАРДЫҢ КОНСОЛЬДЫҚ СӘУЛЕТТІК ҚҰРЫЛЫМДАРЫ

Г.А. Исабаев^*

Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-01

 

Аңдатпа. Мақалада консольдық сәулет құрылымдарының ерекшеліктері шетелдік және отандықавторлық сәулет өнерінің бірқатар мысалдары бойынша ашылған. Сәулет­тік консольдық құрылымдаргравитацияны жеңудің және құрылыс механикасының статикалық заңдарын елемеуінің бірегей бейнесінжасайды. Сондықтан сәулет-құрылыс инженерлік технологияларының дамуымен заманауи сәулетшілерөлшемдері мен салмағы бойынша үлкен консольдық көлемдегі ғимараттар мен құрылыстарды жобалаудыңерекше мүмкіндіктеріне ие. Мақалада келтірілген шетелдік және отандық сәулет объектілері консольдыққұрылымдардың ерекше бейнесін күрделі және еңбекқор іздестіру ерекше консольдық құрылымдардың тұрақтытепе-теңдігі міндеттерімен тығыз байланысты болған кезде сәулетшілер мен дизайнерлердің тығызынтымақтастығы туралы айтады. Консольдық сәулет объектілерінің келтірілген құрылымдық сұлбалары менкөлемді-композициялық шешімдерінен мыналар ерекшеленеді: көлбеу «құлап» түрі; консольдық «ілмек» түріндегіерітінді; консольдік ұзартқыштары бар ұзартылған корпустардың «бүктелуі»; «тарту» V-маңызды консольдегідизайн бойынша пішінді. Сәулет-құрылыс тәжірибесінде қазіргі кезеңде консольдық құрылымдардыпайдаланудың келесі мәселелері: тұрақтылықты ескере отырып, олардың массасын оңтайландыру тұрғысынанзерттеулер; заманауи сәулеттегі консольдық құрылымдарды жобалаудың әсер ету ерекшеліктері; экстремалдыжел жағдайында консольдық элементтердің құрылымдық қауіпсіздігін талдау; заманауи құрылыстағыконсольдық құрылымдар және т.б. Статика заңдарына қайшы келетін ғимараттар мен құрылыстардыңкескіндері қазіргі заманғы сәулет өнерінің бірқатар ғимараттарында жетекші көлемді композициялық шешімгеайналады.

Түйін сөздер: конструктивті шешімдер, консоль, сурет, көлемді композиция, шығармашылық ізденіс.

 

Жүктеу

 

---

XIX ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚ СӘУЛЕТІНІҢ ДАМУ ТАРИХЫ

О.А. Исаков, Ж.Ж. Бапанова^*, А.Г. Тлеген

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-02   

 

Аңдатпа. Мақалада XIX ғасырдағы қазақ сәулетінің даму тарихын зерттеудің кейбір нәтижелері берілген. Сол кездегі тұрғын және қоғамдық ғимараттар, «Қоржын» деп аталатын тұрғын үйдің жаңа түрі, «Қазіргі заманғы» қалалық тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар, атап айтқанда мешіт ғимараттары, сондай-ақ сәулеттің дамуы, сәулет композицияларының заңдылықтары кең көлемде сипатталған. Сонымен қатар, қазіргі уақытта XIX ғасыр ғимараттарының сәулет элементтерін қолдану туралы айтылады. 

Түйін сөздер: қазақтың киіз үйі, мешіттер, тұрғын үйлердің типтері, қазақ сәулеті, сәулет элементтері, құрылыс конструкциялары.

 

Жүктеу

 

---

ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ КӨП ПРОФИЛЬДІ АУРУХАНАЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ-ЖОСПАРЛАУ ШЕШІМІ

А. А. Корнилова, Е. П. Пономарева*

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-03

 

Аңдатпа. Бұл жұмыстың мақсаты шет елдердің жобалау тәжірибесіне сүйене отырып, көп профильдіауруханалардың функционалдық-жоспарлау шешімінің қазіргі заманғы бағыттарын айқындау болып табылады.

Зерттеу процесінде мынадай мәселелер шешілді: шет елдердегі көп бейінді ауруханалардың сәулетінеталдау жүргізілді; қазіргі кезеңдегі ауруханалардың функционалдық-жоспарлау шешіміне әсер ететінфакторлар анықталды; көп профильді ауруханаларды жобалаудағы дамудың негізгі бағыттары айқындалды.

Түйін сөздер: қоғамдық ғимараттардың сәулеті, емдеу-профилактикалық мекемелер, көп профильдіауруханалар, функционалдық-жоспарлау шешімі.

 

Жүктеу

 

---

АЛЕКСАНДР ШИПКОВТЫҢ ЖҰМЫСЫНДАҒЫ АЙМАҚТЫҚ ДИЗАЙН АСПЕКТІЛЕРІ

С. Э. Мамедов

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-04

 

Аңдатпа. Мақалада Александр Шипковтың солтүстік аймақтарға арналған жоба­лары талданады. Талдау негізінде тұрғын үй құрылымдарының аймақтық моделін қалып­тастыруға ықпал ететін осы аумақтың барлық аспектілерін ескеретін оның кешенді тәсілі анықталды. Нәтижесінде Ресейдің солтүстік аймақтарының өмір сүру ортасының жайлылық деңгейін арттыратын жаңа аймақтық типологиялық бірлік – «Поляр» пайда болады.

Түйін сөздер: регионализм, аймақтық дизайн, тұрғын үй кешені, сәулетші, жайлы орта.

 

Жүктеу

 

---

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ КЕСЕНЕСІНІҢ ЕЖЕЛГІ ГЛАЗУРІН ЖАСАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

М.Т. Ногайбекова^1*, Т.Б. Табыс²

¹М.Х. Дулати атындағы Тараз Өңірлік Университеті, Тараз, Қазақстан

²Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-05

 

Андатпа. Мақалада Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің саз массаларын, керамикалық плиталарын глазурь жасау технологиялары қарастырлды. Кесененің құрылымдық шешімдері, глазурьдің түрлері және олардың құрылымы сипатталған. Авторлар Қожа Ахмет Ясауи кесененің бірегей ғимаратын салу кезінде берік балшықты массаларын, глазурі бар керамикалық плиткаларды жасаған ежелгі шеберлердің туындыларына ерекше назар аударуға, құрылыс индустриясын дамыту үшін, ғимараттар мен құрылыстарды салу кезінде, оның ішінде қазіргі заманғы жоғары сапалы керамикалық плиталарды жасау үшін одан әрі тұрақты зерттеу мен зерделеуге лайық деген қорытындыға келді.

Түйін сөздер: Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, Түркістан, балшық массалары, глазурь, керамикалық тақтайшалар, ою-өрнек, кірпіш, химиялық талдау, сәулет кешені, кашин, құрылыс, дайындау технологиясы.

 

Жүктеу

 

---

XXI ҒАСЫРДЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ӘУЕЖАЙЛАРЫНЫҢ СӘУЛЕТІНДЕГІ АДАПТИВТІ ТЕХНОЛОГИЯЛАР

Ю.В. Онищенко, Г.С. Абдрасилова*

Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-06

 

Аңдатпа. Мақалада күрделі табиғи және антропогендік жағдайларға бейімделген әуежайлардың сәулеті қарастырылған. Зерттеу нәтижесінде әуежайлардың тұрақты кешендерін құру үшін заманауи сәулет-инженерлік шешімдерде қолданылатын әдістер анықталды. Объектілердің жұмыс істеуіне әсер ететін эволюциялық шешімдер ретінде жасанды жердің пайда болу мысалдары, динамикалық құрылымдарды, ғимараттарды басқарудың интеллектуалды жүйелерін қосу сипатталған.

Түйін сөздер: әуежай сәулеті, бейімделу, бейімделу технологиясының эволюциясы, архитектурадағы тұрақты даму принциптері, көміртегі ізі.

 

Жүктеу

 

---

АЛМАТЫ ЖӘНЕ ҚАЛА МАҢЫ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ АГРОЭКОТУРИСТІК ҚАЛАУЛАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ

И. И. Остапенко^*, Н.Ж. Козбагарова

Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-07

 

Аңдатпа. Агроэкотуризмнің анықтамасы әртүрлі дереккөздерде жазылған бірнеше түсіндірмелерді қамтиды. Сонымен қатар, көптік барлық үш компонентті түсінуде де бар. Жалпы алғанда, бұл құбылыс демалыс пен ойын-сауықты білдіретін саяхат ретінде қарастырылады, ол ауылшаруашылық жұмыс аймағына жеткізілетін табиғатты қорғау білімімен үйлеседі. Алайда, «таза күйінде» осылайша ұйымдастырылған ойын-сауық мүлдем кездеспейді, себебі іс жүзінде агро-эко-экспозициялық іс-шаралар әдетте салыстырмалы түрде алыс және уақыт саяхатымен байланысты, оларды ұйымдастырушылық және қаржылық тұрғыдан ойын-сауықтың басқа түрлерімен толықтырған дұрыс. Бұл өнімнің тұтынушылары әртүрлі артықшылықтарға ие. Мақала осы артықшылықтарға арналған.

Түйін сөздер: агроэкотуризм, әлеуметтік туризм, отбасылық туризм, туристік артықшылықтар, агроэкотуристік ресурстар, шетелдік, трансөңірлік, агроэкотуристік әлеует, туристердің түрлері.

 

Жүктеу

 

---

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАҢА МЕКТЕПТЕРДІҢ ІШКІ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТРЕНДЕНЦИЯЛАР

С.Ш. Садықова*

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-08

 

Аңдатпа. Мақалада қазіргі Қазақстандағы жаңа үлгідегі мектептің ішкі білім беру кеңістігін қалыптастырудағы инновациялық үрдістер қарастырылған. Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында салынған орта білім беру мекемелерінің нақты мысалдары негізінде білім кеңістігін құрудың жаңа сәулеттік-жоспарлау тәсілдері мен олардың объектілік-кеңістіктік шешімі мен мазмұнының ерекшеліктері сипатталып, талданған. Сонымен қатар, мақалада ішкі білім беру кеңістігін қалыптастырудың соңғы әдістері мен принциптері егжей-тегжейлі сипатталған, мысалы: трансформация, ұтқырлық, бейімделушілік, эргономика, қолжетімділік, энергия тиімділігі, смарт технологиялар және т.б.

Түйін сөздер: сәулет, инновациялар, ішкі білім кеңістігі, дизайн, жаңа буын мектебі, эргономика, қолжетімділік, қауіпсіздік.

 

Жүктеу

 

---

МІНДЕТТІ ТҮРДЕГІ ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНІҢ ЖАҒДАЙЫНДА СӘУЛЕТТІ ОҚЫТУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

А.А. Тойшиева*

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-09

 

Аңдатпа. Бұл жұмыста автор қашықтықтан өзара әрекеттесу мүмкіндіктерін Кеңейткен Жаңа Platonus жүйесінің модульдері мен жоғары сәулет мектебіндегі teams платформасының көмегімен білім беру процесін құрудың сәтті тәжірибесіне қысқаша шолу жасайды. Мақалада Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті (Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан) электрондық ақпараттық-білім беру ортасы ретінде таңдаған Platonus, Teams техникалық мүмкіндіктері мен негізгі артықшылықтары талданды.

Түйін сөздер: сәулеттік білім, қашықтықтан процесс, Platonus автомат­тандырылған ақпараттық жүйесі, Microsoft Teams цифрлық платформасы, инновациялық технологиялар.

 

Жүктеу

 

---

ҚОҒАМДЫҚ КЕҢІСТІКТІ КӨРКЕМДІК ИНТЕРПРЕТАЦИЯЛАУ (ТҮСІНДІРУ): ИНТЕРЬЕР ДИЗАЙНЫН ДАЙЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІ

Ж.Ж. Төлеген¹, А. Наурызбаева², Д.А. Амандыкова¹

¹Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

²Т. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-10

 

Аңдатпа. Бұл мақалада интерьер кеңістігін, туристік аймақтардың инфрақұрылымдық нысандарын көркемдік интерпретациялау мысалдары зерттеледі. Туристік қызметті сапалы ұйымдастыру функционалды ыңғайлы және эстетикалық маңызды нысандарды жобалауды және ұйымдастыруды қамтиды. Жобалауға кәсіби көзқарас қоршаған ортаның бірыңғай тұжырымдамасын, бүкіл аумақтың да, жеке объектілердің де көркемдік тұтастығын дамытуды талап етеді. Бұл мақалада тамақтану нысандарының интерьер дизайны қарастырылған. Қоғамдық тамақтану объектілері туризмнің барлық түрлерінің негізгі және сұранысқа ие нысандарының бірі болып табылады. Жұмыстың практикалық маңыздылығы оның материалдарын интерьер дизайнының сәулеттік-кеңістіктік шешімдерінің ерекшеліктеріне байланысты тақырыптар бойынша арнайы курстар мен дәрістер үшін пайдалануға болатындығында. Зерттеу нәтижелерін теориялық және әдістемелік материал ретінде мейрамханаларды, кафелерді және басқа да тамақтану және демалыс орындарын практикалық жобалаумен айналысатын сәулетшілер мен дизайнерлердің, мейрамхана индустриясының мамандарының, журналистердің, кеңесшілердің және осы салада жұмыс істейтін қоғаммен байланыс мамандарының мүдделері үшін пайдалануға болады. Сондай-ақ, бұл жұмыстың нәтижелерін шетелдік дизайнерлер мен сәулетшілер қоғамдық кеңістікті ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі ретінде қолдана алады.

Түйін сөздер: көркем орта, сәулет ескерткіштері, интерпретация, арт-объектілер, визуалды коммуникациялар, семиотика.

 

Жүктеу

 

---

 

ҚҰРЫЛЫС КОНСТРУКЦИЯЛАРЫ МЕН МАТЕРИАЛДАРЫ 

 

---

КӨЛДЕНЕҢ ЫҒЫСУ ДЕФОРМАЦИЯСЫН ЕСКЕРГЕНДЕГІ АРҚАЛЫҚТЫҢ ЖАЗЫҚ ИІЛУІН ЗЕРТТЕУ

С.Б. Ахажанов^1*, Е.Б. Утепов², Т.Б. Ахажанов²

¹Е.А. Бөкетов Қарағанды университеті, Қарағанды, Қазақстан

²Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-11

 

Аңдатпа. Мақалада көлденең ығысу деформациясын ескергендегі арқалықтың жетілдірілген ақырлы элементі ұсынылған. Көлденең ығысу деформациясы ақырлы элементтің түйіндеріндегі сызықтық жылжулар арқылы параметр түрінде ескерілген. Ақырлы элементтер әдісі бойынша көлденең ығысу деформациясын ескергендегі арқалықтың ақырлы элементінің негізгі тәуелділігі мен қатаңдық матрицасы табылған. Есептеу нәтижелері аналитикалық және сандық әдістермен салыстырылған.

Түйін сөздер: арқалықтың ақырлы элементі, көлденең ығысу деформациясы, қатаңдық матрица, көлденең ығысу параметрі, тік жылжу.

 

Жүктеу

 

---

 

ГРУНТТЫ ҮЙМЕРЕТТЕР ҚҰРЫЛЫСЫНДА ЗЕРТХАНАЛЫҚ-ДАЛАЛЫҚ ЖАҒДАЙДАҒЫ САЗДЫ ГРУНТТАРДЫҢ ТЫҒЫЗДЫҒЫ МЕН ДЕФОРМАЦИЯСЫН ТӘЖІРИБЕЛІ ЗЕРТТЕУ

К.С. Байболов¹, Д.Ж. Артыкбаев^1*, К. Ибрагимов², К.И. Назаров³

¹Ж. Ташенев атындағы университет, Шымкент, Қазақстан

²М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті, Шымкент, Қазақстан

³Гидропроект АҚ, Ташкент, Өзбекстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-12

 

Аңдатпа. Бұл жұмыста грунттың максимал тығыздығы мен оңтайлы ылғалдылығы және грунттың пластикалық санын анықтаудың нәтижелері берілген. Сонымен бірге карьердегі грунттың ылғалдылығын азайтудың ең тиімді әдістерін зерттеп анықтау нәтижелері келтірілген.

Одан тыс бұл жұмыста карьердегі грунтты өңдеу жұмыстары, тығыздалмаған грунт қабат қалыңдығын анықтау тығыздаушы механизмдерді, олардың, бір ізбен жүру санын таңдау болып табылады. Сонымен қатар, бұл ғылыми жұмыста грунттың құрғақ күйіндегі тығыздығын тәжірибе өткізетін нысандарда анықтау әдістері қарастырылған.

Түйін сөздер: максималды тығыздық, ылғалдылық, далалық жағдайлардағы тәжі­рибе, грунт, инженерлік геологиялық жұмыстар, гранулометриялық құрамы, тығыздалған қабат биіктігі (қалыңдығы).

 

Жүктеу

 

---

САЗДЫ ТОПЫРАҚТАҒЫ СУЫРЫП АЛУ ЖҮКТЕМЕСІНІҢ ӘСЕРІНЕ ПИРАМИДАЛЫҚ-ПРИЗМАЛЫҚ ҚАДАЛАР МОДЕЛЬДЕРІНІҢ ЖҰМЫСЫН ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ

И.И. Бекбасаров, Н.А. Шаншабаев*

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-13

 

Аңдатпа. Бұл жұмыста суырып алу жүктемесінің әсеріне пирамидалық-призмалық қадалар үлгілерін зертханалық сынау нәтижелері ұсынылған. Тәжірибелер сазды топырақта жүргізілді. Пирамидалық-призмалық қадалардың модельдері пирамида учаскесінің көлеміне байланысты призмалық және пирамидалық (бақылау) қадалармен салыстырғанда үлкен және аз қарсылыққа ие болуы мүмкін екендігі анықталды. Сонымен, пирамидалық-призмалық қадалардың тарту жүктемесіне кедергісі 20×20 мм көлденең қимасы бар призмалық қадалар моделінің кедергісінен 1,80 есе жоғары екендігі анықталды. көлденең қимасы 30×30 мм болатын призмалық қадалар моделімен және пирамидалық қадалар моделімен салыстырғанда (көлденең қимасы 30×30 мм жоғарғы жағында және төменгі жағында – 20×20 мм) пирамидалық призмалық қадалардың модельдері аз қарсылыққа ие (6-45%). ППҚ пирамидалық бөлігінің жоғарғы бөлігінің мөлшерінің ұлғаюы олардың пирамидалық бөлігінің ұзындығын ұлғайтуға қарағанда олардың тартуға төзімділігін арттыруға айтарлықтай әсер етеді. Дәстүрлі (призмалық және пирамидалық) қадалардың кедергісіне қатысты тарту жүктемесіне пирамида-призмалық қадалардың кедергісін алдын-ала бағалау үшін қолдануға болатын корреляциялық тәуелділіктер орнатылды.

Түйін сөздер: модель, призмалық қадалар, пирамидалық қадалар, пирамидалық-призмалық қадалар, суырып алу жүктемесі.

 

Жүктеу

 

---

КӨНЕ ТАРИХИ СӘУЛЕТ ЕСКЕРТКІШТЕРІНІҢ СЕЙСМОТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ГЕОТЕХНИКАЛЫҚ ӘДІСІ

Е.Т. Бесімбаев, С.Е. Ниетбай*, Д. Асылбеков, А.С. Шадқам

Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-14

 

Аңдатпа. Мақалада тарихи ғимараттарды, әсіресе сәулет ескерткіштерінің сейсмотұрақтылығын қамтамасыз ету, сейсмикалық және басқа да техногендік әсерлерді айзайту мәселелері келтірілген. Бүгінгі күндегі сейсмикалық төзімділікті қамтамасыз етудің қолданыстағы тәсілдеріне талдау жүргізе отырып, экспериментальды-есептіеу арқасында сейсмикалық беріктікті қамтамасыз ету және оларды орнату технологиясы тұрғысынан неғұрлым тиімді геотехникалық сейсмикалық оқшаулау жүйесі кетірілген. Ұсынылып отырған геотехникалық тәсіл сейсмикалық және динамикалық әсерлер кезінде сәулет ескерткішінің орнықтылығы мен тұтастығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Түйін сөздер: сейсмикалық әсерлер, сәулет ескерткіштері, сейсмикалық оқшаулау, геотехникалық оқшаулау тәсілі, орналастыру технологиясы.

 

Жүктеу

 

---

 

ЦЕМЕНТ БЕТОН АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Д.С. Дюсембинов¹, Ж.А. Шахмов^1*, А.А. Жұмағұлова^2*, Қ.Қ. Мухамбетқалиев¹, Д.Н. Кадырханова²

¹ШЖҚ РМК «Жол активтерінің ұлттық сапа орталығы», Астана, Қазақстан

²КЕАҚ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті», Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-15

 

Андатпа. Мақалада шет елдерде және Қазақстанда цемент-бетон жолдарын қолдану тәжірибесі, сондай-ақ елде жол көлігі қызметтерін пайдалану көлемінің динамикасы қарастырылады. Негізгі техникалық және пайдалану сипаттамалары бойынша асфальт және цементбетонды жолдарға салыстырмалы талдау берілген. Талдау нәтижелері бойынша цемент-бетонды жолдардың артықшылығы көбірек екендігі туралы қорытындылар жасалды.

Түйін сөздер: цемент, асфальтбетон, цементбетон, фракция, жол төсемі, жол киімі.

 

Жүктеу

 

---

МАНСАРДТЫ ҚАБАТТАРДЫ ҚҰРУ КЕЗІНДЕ ЖЫЛУТЕХНИКАЛЫҚ ТҮЙІНДЕРДІ ЗЕРТТЕУ

А.У. Жапахова^1*, Г.С. Абиева², У.Б. Абдикерова¹, Г.У. Жапахова³, Г.Е. Әбен¹

¹ Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті, Қызылорда, Қазақстан

² Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы қ., Қазақстан,

³И.Абдикаримов атындағы Қызылорда аграрлық техникалық жоғары колледжі, Қызылорда, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-16

 

Аңдатпа. Мақалада Қызылорда облысының климаттық жағдайында шатыр едендерін термиялық қорғау мәселелері қарастырылады. Жұмыс барысында авторлар жұмыс істеп тұрған ғимараттың шатыр қабатының түйіндерінің құрылымдық кемшіліктерін зерттеді; жобалық шешімдердің жетілмегендігінің себептері анықталды; ғимараттардың жылу мониторингінің әдістемесі әзірленді; Elcut proffessional бағдарламалық кешенінде компьютерлік модельдеу негізінде мансард түйінділерінің жылутехникалық сипаттамалары алынды және олардың негізгі суық көпірлері анықталды, негізгі кемшіліктерді жою бойынша ұсыныстар берілді.

Түйін сөздер: мансардты қабат, жылу техникалық сипаттамалары, ауа ағындары, энергия үнемдейтін шешімдер, термограмма конструкциялары, суық көпірлері.

 

Жүктеу

 

---

ҒИМАРАТТАРДЫҢ ЕСКІ ЖАҒДАЙЫНЫҢ КРИТЕРИЙЛЕРІН АНЫҚТАУ

Т.В. Жусупов^1*, А. Анискин², Е.Б. Утепов¹, Д.О. Базарбаев¹

¹Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан

²University North, Вараждин, Хорватия

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-17

 

Андатпа. Мақалада ғимараттардың ескірген жағдайының критерийлерін нақтылау мәселесі қарастырылады. Ғимараттардың техникалық жай-күйін бағалау саласында қазақстандық, ресейлік, қытайлық және Нидерландтық нормативтік-техникалық құжаттамаларға салыстырмалы терминологиялық талдау жүргізілді. Терминологияны түсін­діруді талдау ғимараттардың тозған күйін танудың бірнеше нақты критерийлерін анықтады. Бұл критерийлер болашақта ескі тұрғын үйді жаңарту әдістемелерін әзірлеуге және біріктірілген нормативтік базаны өзектендіруге негіз бола алады.

Түйін сөздер: жөндеу, қайта құру, тозу критерийлері, ғимараттардың техникалық жай-күйінің санаттары.

 

Жүктеу

 

---

ТОПЫРАҚТЫҢ ИЛЕМДІК ҚАСИЕТІН ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП ТЕМІРЖОЛ НЕГІЗІН ЕСЕПТЕУ АЛГОРИТМІ

З.Д. Калпенова*, С.Х. Достанова

Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-18

 

Аңдатпа. Мақалада топырақтың илемдік қасиетін ескере отырып, теміржол негізін есептеу алгоритмі талқыланады. Жуықтау әдісі қолданылады. Бірінші жуықтауда серпімді шешім қарастырылады, ал жүктемедегі қайталанулар қаттылықтың айнымалы модульдерін қолданады. Оларды анықтау үшін аналитикалық немесе эксперименттік жолмен алынған күй теңдеулерін қолданамыз.

Түйін сөздер: топырақтың идемдік қасиеттері, теміржол негізі, сызықтық топырақ механикасы, сызықтық емес топырақ механикасы, топырақтың илемдік теориясы, илемдік деформациялық теориясы, өзгермелі қаттылық әдісі.

 

Жүктеу

 

---

НАУАЛЫҚ СЫНАҚТАРҒА АРНАЛҒАН БАЛАМАЛЫ ГЕОСИНТЕТИКАЛЫҚ МАТЕРИАЛДЫ ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

Р.Е. Лукпанов^*, А.С. Енкебаева, Д.В. Цыгулев, С.Б.Енкебаев, Д.С. Дюсембинов

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті, Астана, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-19

 

Аңдатпа. Мақалада топырақ үйіндісін арматуралау элементтері ретінде пайдаланылатын топырақтар мен геосинтетикалық материалдарды (георешеткалар) зертханалық зерттеу нәтижелері келтірілген. Топырақтың бағалау параметрлері беріктік пен деформация сипаттамалары болды, ал георешетка үшін таңдаудың негізгі параметрі материалдың осьтік қаттылығы болды, оның бағасы георешетка мен оған балама материалдың беріктігін өлшеуге дейін азайтылды.

Түйін сөздер: геосинтетика, геогрид, арматура, топырақ, жағалау, тұрақтылық, созылу күші, модельді сынау, балама материал.

 

Жүктеу

 

---

ГИДРАВЛИКАЛЫҚ ЖӘНЕ СТАТИКАЛЫҚ ТҰРАҚТЫ КӨЛДЕНЕҢ ҚИМАЛЫ КАНАЛДАР

Ж.Н. Молдамуратов¹*, А.А. Игликов², Е.Б. Мадалиева², С.Ж. Даурбекова¹, А.Ш. Асылбеков²

¹Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

²М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-20

 

Аңдатпа. Қазақстан Республикасының оңтүстігіндегі гидромелиоративтік жүйе­лер­дің каналдарына орнықты көлденең қима пішінін беруді негіздеу бойынша зерттеу нәтижелері баяндалған. Суару каналдарының беткейлерінің тұрақтылығы және олардың конструктивтік ерекшеліктері, орнықты профильдердің практикалық негіздемесі бойынша есептеулер жүргізілді. Беткей топырақтарының геотехникалық параметрлерінің нақты мәндерін қолдана отырып, орнықты көлбеу формалары анықталды. Зерттеу нәтижелері каналды пайдалану кезінде көлбеу профиль параболаға жақын орнықты пішінді алатын­дығын көрсетті.

Түйін сөздер: гидромелиоративтік жүйелер, каналдар, көлденең қима, арналық про­цестер, беткейлердің орнықтылығы.

 

Жүктеу

---

ОРАМАМЕН ҚАТАЙТЫЛҒАН МҰНАЙ ЖӘНЕ МҰНАЙ ӨНІМДЕРІНЕ АРНАЛҒАН ТІК ЦИЛИНДРЛІК БОЛАТ РЕЗЕРВУАР

Т. Тұрсұнкұлұлы¹, Н. Жаңабай^1*, С. Буганова², С. Даурбекова²

¹КАҚ М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Университеті, Шымкент қаласы, Қазақстан

²Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-21

 

Аңдатпа. Мақалада резервуарды мұнаймен және мұнайсыз әр түрлі толтыру жағдайлары зерттелген. Ораманың үш нұсқасы модельденді: бұрылыстар арасындағы бір интервалмен, екі интервалмен және үш интервалмен. Ораманың екі түрі қарастырылды: жоғары берік болат сымнан және композициялық жіптен. Үш еселік интервалы бар болат сыммен орау кезінде конструкциядағы кернеу аққыштық шегінің 34,2%-нан аспайтыны алынды. Сонымен қатар, мұнай құюдың биіктігі оның беріктігіне айтарлықтай әсер етпейді. Композиттік ораманы пайдалану кернеудің кірістілік шегінен 47,2%-ға дейін өсуіне әкеледі, бірақ орамасы бар резервуардың массасын азайтуға мүмкіндік береді. Композитті орамамен оралған кезде құрылымның массасы тек 3,6% артады.

Түйін сөздер: тік цилиндрлік болат резервуар, алдын-ала кернеу, жұмыс жүктемесі, орам қадамы, қабықтың кернеулі күйі, кернеуді локализациялау, соңғы элемент әдісі.

 

Жүктеу 

 

---

 

ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР МЕН ЖЕЛІЛЕР. ЭКОЛОГИЯ

 

---

ГИДРОЦИКЛОНДЫ ТИПТЕГІ АППАРАТТАРДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЖАҢА КОНСТРУКЦИЯЛАРЫ ТУРАЛЫ

С.Қ. Жолдасов, Г.Ә. Сарбасова, С.Т. Әбілдаев*, М.Т. Омарбекова

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-22

 

Аңдатпа. Сұйық механикасы негізгі мәселелерінің бірі, қоршаған ортаның экология­сын жақсартатын суару машиналары мен сорғы станцияларының сапалы жаңа су алу құрылғыларын жасау және жетілдіру болып табылады. Жаңбырлату қондырғылары мен суару агрегаттарының алуан түрлілігі көп мәселелерді кешенді шешуді талап етеді. Біріншіден, жаңбырлату машиналары тазартылған суды алу керек, екіншіден, сорғылар ішкі жағынан тозуын болдырмаған дұрыс. Шағын болуы, құрылғы жинақылығы, сұйықты тазартудың жоғары деңгейі, бір жайда немесе суару агрегатының қозғалуы кезінде суды алу мен тазалау мүмкіндігі, бұл мәселелер гидроциклонды типтегі аппараттарда екі және үш фазалы сұйықтықтардың құйынды-бұрандалы қозғалуы кезінде тасындыларды центрден тепкіш күш әсерімен бөлу тиімділігін қолдану жолымен табысты шешілуі ықтимал.

Түйін сөздер: конструкцияларды жетілдіру, жаңа су алу құрылғылары, сорғы станциялары, суару машиналары, экология, қоршаған ортаны қорғау.

 

Жүктеу 

 

---

ӨНЕРКӘСІПТІК КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУДЫ БАСҚАРУ ӘДІСТЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

К.С. Шайхан^1*, К.М. Касенов¹, Р.Е. Жумагулова²

¹Қазақ ұлттық Аграрлық зерттеу Университеті (КазҰАИУ), Алматы, Қазақстан

²Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА), Алматы, Қазахстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-23

 

Аңдатпа. Еңбекті қорғауды басқару жүйесі (ЕҚЖБ) бағдарламасы ұлттық және халықаралық талаптарға сәйкес еңбекті қорғау, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы талаптардың кең ауқымын қамтиды.

Еңбекті қорғауды басқару жүйесін кәсіпорын тәжірибесіне енгізу өндірістік қауіптерді анықтауға, қызметкерлердің қаза болуы мен жарақаттану тәуекелдеріне баға беруге, сондай-ақ оларды төмендету бойынша тиімді шараларды әзірлеуге және іске асыруға мүмкіндік береді.

Түйін сөздер: еңбек қауіпсіздігі, өндірістік жарақаттар, еңбек жағдайлары, өнді­рістік санитария және гигиена, кәсіби құзыреттілік.

 

Жүктеу

 

---

 

 

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ. ЭКОНОМИКА 

 

---

«АЛАШ» ҚАЙРАТКЕРЛЕРІ ЖАХАНШЫ ДОСМҰХАМЕДОВ ПЕН МҰСТАФА ШОҚАЙДЫҢ САЯСИ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ КӨЗҚАРАСТАРЫНДА ТҮРКІ ХАЛЫҚТАРЫН БІРІКТІРУ ИДЕЯСЫ

Ш.А. Забих¹, К.Ж. Забих^2*

¹Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

²Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университеті,
Алматы, Қазақстан

 

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.4-24

 

Аңдатпа. Қазақ зиялыларының көптеген прогрессивті идеяларының ішінде Ж. Досмұхамедов пен М. Шоқайдың саяси және құқықтық көзқарастарында көрініс тапқан түркі халықтарын біріктіру идеясы ерекше қызығушылық тудырады. Мақалада автор ХХ ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының өкілдері және «Алаш» қайраткерлері болып табылатын Ж. Досмұхамедов пен М. Шоқайдың саяси-құқықтық көзқарастарындағы түркі халықтарын біріктіру идеясын қарастырады. Олар өз халқының бостандығы үшін күресіп, Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің хабаршысы болды.

Түйін сөздер: мемлекет, саясат, құқық, Тәуелсіздік, түркі халықтары.

 

Жүктеу

 

---