2 (84)
Нөмірді жүктеу (PDF)
СӘУЛЕТ және ДИЗАЙН
ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ЖӘНЕ ЕУРОПАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ НЕГІЗІНДЕ ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАРДЫҢ БЕЙІМДЕЛУІНЕ ШОЛУ
Л.Ю. Дегтярева1, Г.Р. Исходжанова1*, А.О. Аблямитова1
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-01
Андатпа. Бұл мақалада функционалдық мүмкіндіктерін одан әрі өзгерту және заманауи сәулет стандарттарына бейімделген тоқтатылған өнеркәсіптік нысандарды қайта жандандыру бойынша отандық және шетелдік тәжірибе мысалдары қарасты-
QazBSQA Хабаршысы. Сәулет және дизайн. №2 (84), 2022 16 рылады. Зерттеу барысында өнеркәсіптік кәсіпорындардың жұмысын жандандыру жол-дарының негізгі қағидалары тұжырымдалады. Өндірістік ғимараттардың бейімделуінің архитектуралық ерекшеліктері ашылды.
Түйін сөздер: өнеркәсіптік сәулет, модернизация, рефункционалды бейімделу, қала-лық орта объектілері.
АЙША БИБІ КЕСЕНЕСІ – ҚАЗАҚ СӘУЛЕТ ӨНЕРІНІҢ ЖӘУҺӘРІ
Е.К. Дүйсебай1 , Ж.Қ. Кенже1*
1Л.Н. Гумилёв атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-02
Аңдатпа. Мақалада Қазақстанның ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің бірегей ескерткіші, Айша бибі кесенесі және оның сәулеттік келбеті, көркем бейнесі жайында жазылады. Кесененің ерекшеліктері мен қайталанбас сәулеттік сипаты: сыртқы керегелерін толық жаба көмкеріп қиыстырған таза қазақи ою-өрнектер мен жазулар, сымбатты сұлу қыз бейнесіне сай сәулет-композициялық шешімі туралы баяндалады.
Түйін сөздер: Айша бибі кесенесі, сәулеттік бейне, сәулет нысаны, ою өрнек, мемориал, теракоталық қаптама, терракоталық тақтайшалар, декоративті материал.
ЕРЕКШЕ ҒИМАРАТТАР МЕН ҚҰРЫЛЫМДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЖҮЙЕЛЕРІН ДАМЫТУ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН ҮЗДІКСІЗДІГІ
Д.А. Жегалова1, С.Ш. Садыкова1*
1Л.Н. Гумилёв атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-03
Аңдатпа. Кеңістік құрылымдық жүйелерінің даму перспективаларын анықтау құры-лыс құрылымдарының пайда болған сәттен бастап эволюциялық дамуын талдаусыз мүмкін емес. Ұсынылған материалда қоғамның тарихи даму процесіндегі конструктивті шешім-дердің дамуы берілген. Сәулеттік кеңістіктерді қамтитын конструктивті шешімдерді құрудың тарихи фактілері мен алғышарттары жалпыланып, ғылыми-техникалық про-грестің дамуына сәйкес құрылымдық жүйелердің прогрессивті дамуының негізгі кезеңдері айқындалып, нақтыланған.
Түйін сөздер: сәулеттік модернизм, құрылымдық жүйелер, қойма, тірексіз кеңістік, болат торлы қабық.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҚОҒАМДЫҚ КЕҢІСТІКТЕР ИНТЕРЬЕРІНІҢ ӘМБЕБАП ДИЗАЙНЫНЫҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
Ж.А. Иманбаева1*, С.Т. Мырзахметова1, А.А. Косцова2, Г.С. Мугжанова2, Ж.Ж. Төлеген1
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
2Абай Мырзахметов атындағы Кокшетау университеті, Көкшетау, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-04
Аңдатпа. Мақалада Қазақстандағы агроөнеркәсіп кешенінің қазіргі жағдайы, агрокешендерді жобалаудың даму тенденциясы қарастырылды. Талдау негізінде қала құрылысы жағдайының қалыптасуына және агроөнеркәсіптік кешендердің сәулеттік-жоспарлық шешіміне әсер ететін халықтың қажеттіліктері анықталды. Мақалада Қазақстанның әсер ету факторларын ескере отырып, аграрлық өнеркәсіп орталығын құру мәселелері қарастырылады. Әмбебап агрокешенді құру тұжырымдамасы жасалды.
Түйін сөздер: Агроөнеркәсіптік кешен (АӨК), аграрлық индустрияның орталығы, көпфункционалды кешен, өндірістік орта.
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ӨНДІРІСІНІҢ ТҰРАҚТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНЫҢ ШАҒЫН МЕКЕНДЕРДЕГІ ҚҰРЫЛЫС СӘУЛЕТІНЕ ӘСЕРІ
Г.Р. Исходжанова1, С.Н. Сәлімбекова1*
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-05
Аңдатпа. Мақалада шағын ауылшаруашылық елді мекендерінің тіршілік әрекетін дамытудың негізі ретінде, тұрақты өндірістік аграрлық кешендерді қалыптастырудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері қарастырылады. Өсімдіктерді өсіруге, сондай-ақ асыл тұқымды мал мен құстарды өсіруге арналған баламалы энергия үнемдейтін ауыл шаруа-шылығы кешендерінің мысалдары келтірілген.
Түйін сөздер: экология, ауыл шаруашылығы кешендері, фермалар, сәулет, шағын қоныстар.
ҚАЛАНЫҢ МӘДЕНИ БІРЕГЕЙЛІГІН ІЗДЕУ ЖӘНЕ СӘУЛЕТ МҰРАСЫН САҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ТУРАЛЫ
Г.М. Камалова1, Ә.Б. Сайлауова1*
1К.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-06
Аңдатпа. Бұл мақалада әртүрлі сакралды аумақтармен, сәулет және археологиялық көрікті жерлермен ұсынылған бай тарихи өткені бар мәдени орталық ретінде Алматы қаласы туралы айтылады. Мәдени сәйкестіліктің маңызды құрамдас бөлігі және туристік саланы дамытудағы құрамдас бөлігі болып табылатын тарихи мұраны сақтау мәсе-лелерінің маңыздылығы қарастырылады. Архитектуралық көрікті жерлердің маңызды-лығына талдау жасалады.
Түйін сөздер: мәдени мұра, мәдени бірегейлік, сәулет, сәулет мұрасы, ескерткіштер, мәдени мұраны сақтау.
ДЖЕЙН ДЖЕЙКОБС ПЕН КРИСТОФЕР АЛЕКСАНДР ТЕОРИЯСЫ БОЙЫНША ӘЛЕУМЕТТІК БЕЛСЕНДІ ҚАЛА ТҮСІНІГІ: АЛМАТЫ (ҚАЗАҚСТАН) ЖӘНЕ КАРДИФ (БІРІККЕН КОРОЛЬДІК) ҚАЛАЛАРЫНДАҒЫ ҚОҒАМДЫҚ КЕҢІСТІК МЫСАЛЫНДА
Ә.Е. Кожахметов1, А.Ж. Абилов1*
Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық зерттеу техникалық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-07
Аңдатпа. Мақалада Джейкобстың (1961) «Американың ұлы қалаларының өлімі мен өмірі» және Александрдың (1964) «Қала ағаш емес» теориясына негізделген әлеуметтік белсенді қаланың теориясы қарастырылады. Бұл теорияларды зерттеу және талдау үшін Алматы және Кардифф ірі қала таңдалды. Жалпы алғанда, екі қаланың заманауи ау-дандары қалалық жоспарлаудың болмауына байланысты қоғамдық кеңістіктің әлеуметтік тұрғыдан белсенді емес болуы мүмкін екенін көрсетеді, ал жаяу жүргіншілер үшін қолайлы және функционалды әртүрлі тарихи орталықтар өмір сүруге жарамды.
Түйін сөздер: қала жобалауы, әлеуметтік белсенді қоғамдық кеңістік, Джейн Джейкобс, Кристофер Александр.
ЖЕР АСТЫ КЕҢІСТІКТЕРІН ПАЙДАЛАНУ ЕСЕБІНЕН АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ОРТАЛЫҚ ОРТАСЫН ҚАРҚЫНДАТУ ЖОЛДАРЫ
Н.Ж. Козбагарова1, К.Т. Ибрагимова2, З.Б. Каракбаева3*
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
2Алматы бас жоспары ҒЗИ, Алматы, Қазақстан Республикасы
3Қолдау ЖШС, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-08
Аңдатпа. Мақала Алматы қаласының жалпықалалық орталығының ортасын қар-қындату мақсатында жер асты кеңістіктерін дамытудың негізгі бағыттарына арналған. Олардың перспективалық даму аймақтары және оларды әртүрлі қала құрылысы жағдайла-рында іске асыру жолдары айқындалады. Жер асты кеңістіктерін қоса отырып, орталық сәулет ансамбльдерін түрлендірудің қолданыстағы тәжірибесінің ерекшеліктері мен кемшіліктері қарастырылад
Түйін сөздер: жер асты кеңістігі, архитектуралық ансамбль, қоғамдық-көлік то-раптары, жалпықалалық орталық, орталық өзек, ортақ пайдаланудағы жерлер.
АУЫЛДЫҚ ЖЕРЛЕРДІ СӘУЛЕТТІК-ЖОСПАРЛАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДА ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР (социологиялық сауалнама нәтижесі бойынша)
А.А. Корнилова¹*, А.Ш. Кайдаров1
1С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-09
Аңдатпа. Жұмыстың мақсаты Солтүстік Қазақстанның аймақтық жағдайында ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейіне әсер ететін әлеуметтік-экономикалық аспек-тілерді анықтау болып табылады. Зерттеу барысында келесі сұрақтар шешілді: ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің мүдделерінің негізгі топтары анықталды; ауыл тұрғын-дарының көші-қонының принциптері ашылды; ауылдарды қалпына келтірудің негізгі аспектілері айқындалды.
Түйін сөздер: сауалнама, аймақтандыру, инфрақұрылым, жағдайлар, қажетті-ліктер, қоныстандыру, әлеуметтік зерттеу, рекреациялық аймақ, функционалдық қажет-тілік.
ПАНДЕМИЯ КЕЗІНДЕ ЗАТТЫҚ-КЕҢІСТІК ОРТАНЫҢ ЖАЙЛЫЛЫҒЫ ТУРАЛЫ ҮЙРЕНШІКТІ ТҮСІНІКТЕРДІ ЖАҢА РЕГЕНЕРАЦИЯЛАУ
Е.М. Ниязова¹, Л.Т. Нуркушева², Р.Х. Кабилова2*
¹ «RAS GROUP PROJECT» ЖШС, Алматы, Қазақстан
² Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-11
Аңдатпа. Жаһандық пандемия біздің әдеттегі өмір салтымызға әсер етті, бізді жайлы тұру үшін объектілік-кеңістіктік ортаны қайта қарастыруға мәжбүр етті. Бұрын біз үшін үй жұмыс уақыты арасындағы үзіліс болатын. Пандемия кезінде үй немесе пәтер біз үшін бәріне айналды: уақытша кеңсе, спорт залы, оқу орны, демалыс орны және т.б. Жақсы жобаланған сәулет арқылы біз жұқпалы аурулардың таралуын бәсеңдете аламыз немесе тіпті ұстай аламыз және төзімді орта жасай аламыз. Архитектуралық дизайн мен денсаулық өте терең байланысқа ие.
Түйін сөздер: жайлылық, эпидемия, дизайн, сәулет, пандемия, микроклимат, пәтер, үй.
ЗАМАНАУИ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ДИЗАЙН НЕГІЗІНДЕ ҰЛТТЫҚ ТӘСІЛДЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Т.К. Cамуратова1*, Н.М. Алдажарова1
1Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-12
Аңдатпа. Бұл мақала әлемдегі жетекші салалардың бірі саналатын жеңіл өнер-кәсіпте қазақстандық дизайнды қалыптастырудың ұлттық тәсілдерін зерттеуге арнал-ған. Киім өндірісі өндірушілер талап ететін сала емес. Бәсекелестіктің үлкен өсуіне бай-
QazBSQA Хабаршысы. Сәулет және дизайн. №2 (84), 2022 118 ланысты бұл саладағы ережелерді тек тұтынушылар анықтайды. Бұл зерттеу жұ-мысының мақсаты – жеңіл өнеркәсіптің дамуын тежейтін проблемаларды анықтау және қазіргі қазақ дизайнын қалыптастырудағы ұлттық тәсілдерді анықтау.
Түйін сөздер: қалыптастыру, ұлттық тәсілдер, жеңіл өнеркәсіп, заманауи, дизайн.
МАТА ПАКЕТІНІҢ АУА ӨТКІЗГІШТІГІНЕ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН АНЫҚТАУ
А.Б. Султангалиева1, З.Д. Молдагажиева1*
1«Алматы технологиялық университеті» АҚ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-13
Аңдатпа. Мақалада полицейлерге арналған нысанды киім өндіру үшін оларды қолдану мақсатында әртүрлі маталарды сынау нәтижелері қарастырылған. Жұмыстың өзектілігі материалдардың ауа өткізгіштігін тексеру қажеттілігіне байланысты. Жүргізілген зерттеу негізінде тіндердің ауа өткізгіштігіне төзімділігін сынау нәтижелері келтірілген.
Түйін сөздер: материалдар пакеті, тоқыма емес материалдар, ауа өткізгіштігі, түйе жүні, синтепон, холофайбер.
ҚАЗАҚСТАН ҚАЛАЛАРЫ КЕҢІСТІКТЕРІНІҢ ІЗГІЛЕНДІРУ МӘСЕЛЕСІ ТУРАЛЫ
Ж.Ж. Төлеген1, Ж.А. Иманбаева1*, В.П. Трофимов2, Ю.Г. Попов2, Д.А. Амандыкова1
1Халықаралық білім беру корпорациясы
2Абай Мырзахметов атындағы Кокшетау университеті
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-14
Аңдатпа. Бұл мақалада қауіпсіздік өлшемдеріне баса назар аударылады, бұл қалалық кеңістікті ізгілендіру мәселесін зерттеудегі маңызды құраушылардың бірі болып табы-лады. Зерттеудің мақсаты – негізгі мәселелерді анықтау және қалалық ортаның қоғамдық және тұрғын үй кеңістігін ізгілендірудің заманауи әдістерін зерттеу. Зерттеудің мін-деттері Қазақстан қалаларының кеңістіктік ортасын тәжірибелік зерттеулерде пайда-лану үшін қалалық ортаны ізгілендірудің заманауи әдістерін зерттеу болып табылады.
Түйін сөздер: қауіпсіздік, сәулеттік композиция, қоғамдық орта, балалар алаңы, қала кеңістігін ізгілендіру.
ҚҰРЫЛЫС КОНСТРУКЦИЯЛАРЫ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДАРЫ
РЕТТЕУШІ-ҚОСПАЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСТЫҚ КЕРАМИКАНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІНЕ ӘСЕР ЕТУІН ЗЕРТТЕУ
Г.К. Абилдаева1, Г.Б. Ибраимбаева1*, С.Х. Сейдахметов1
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-15
Аңдатпа. Қабырғалық бұйымдардың физика-механикалық қасиеттерін жақсарту және қор үнемдейтін технологиясын қамтамасыз ету мақсатында әртүрлі қоспалардың керамикалық массаның қасиеттеріне әсерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Керамикалық үлгілердің қасиеттерінің қалыптасуына табиғаты әртүрлі беттік белсенді заттардың, ЖЭС күлінің және күріш сабанының әсері зерттелді.
Түйін сөздер: төмен сұрыпты сазды шикізат, түрлендіруші қоспалар, керамикалық композиция, күріш сабаны, ЖЭС күлі, беттік-белсенді заттар.
ӨНЕРКӘСІПТІК ҚАЛДЫҚТАР НЕГІЗІНДЕ ЖАҚСАРТЫЛҒАН ҚАСИЕТТЕРІ БАР ЖЫЛУ ОҚШАУЛАҒЫШ МАТЕРИАЛДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІН ӘЗІРЛЕУ
К.Акмалайулы1, Е.Толеуов1*
1Сәтбаев Университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-16
Аңдатпа. Ауылшаруашылық және өнеркәсіптік қалдықтардан алынған құрылыс ма-териалдары олардың тұрақтылығы мен қоршаған ортаға минималды әсеріне байланысты құрылыста тартымды бола бастады. Пайдалану сипаттамаларын жақсарту үшін мате-риалдарды қоршаған ортаның зиянды әсерінен қорғау қажет. Негізінен міндет-компо-зициялардың отқа және био төзімділігін арттыру және олардың сорбциялық белсенділігін төмендету. Массаға қоспаларды енгізу немесе материалды арнайы беткі сіңдірулермен қорғау қажет.
Түйін сөздер: қалдықтар, күріш қауызы, композиттер, жылу оқшаулағыш матери-алдар, толтырғыштар, талшық, жылу өткізгіштік.
ҚАҢҚАЛЫ-ҚАПТАМАЛЫ АРАҚАБЫРҒАЛАР АРҚЫЛЫ ДЫБЫСТЫҢ РЕЗОНАНСТЫҚ ӨТУІН АЗАЙТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ
Б.М. Аубакирова1*, Д.Р. Айдарбаева1
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-17
Аңдатпа. Мақалада қаңқалық-қаптамалы арақабырға арқылы дыбыстың өтуі және дыбыстың резонанстық өтуін азайтуға шолу жасалады. Қаңқалы-қаптамалы қабырғалар арқылы дыбыстың өту түрлері келтірілген. Жақтау-қаптау бөлімдерінен дыбыстың резо-нанстық өтуін азайту жолдары бойынша қолданыста бар шешімдерге анализ жасалды.
Түйін сөздер: қаңқалы-қаптамалы арақабырға, резонанс, дыбыс, шу, дыбысоқ-шаулау, қоршау конструкциялары.
КӨПІРЛЕРДІҢ АРАЛЫҚ АРҚАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМДАРЫНЫҢ ДІРІЛДЕУ МЕЗГІЛІН АНЫҚТАУ ӘДІСТЕМЕСI
Н.М. Беккалиев*
Батыс-Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті, Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-18
Аңдатпа. Қабырғалық керамикалық бұйымдар өндірісі материалды көп қажет ететін салалардың бірі болып табылады. Керамикалық бұйымдардың сапасы қолданыла-тын шикізаттың қасиеттерімен анықталатыны белгілі. Мақалада керамикалық кірпіш өндіруге арналған табиғи шикізаттың қасиеттерінің өзгеруі туралы ақпарат берілген. Ке-рамикалық кірпіш өндірісінде әртүрлі техногендік шикізаттар табиғи шикізатқа жақсы қосымша бола алатыны анықталды.
Түйін сөздер: керамикалық кірпіш, қабырға материалдары, энергия үнемдеу, құры-лыс материалдары, өндіріс қалдықтары, техногендік шикізат.
БІРІКТІРІЛГЕН КЕЗДЕ ҚАДАЛАРДЫҢ БІРЛЕСКЕН ЖҰМЫСЫНЫҢ НЕГІЗГІ АСПЕКТІЛЕРІ
И.С. Бровко1, Д.Ж. Артыкбаев1*
М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті, Шымкент, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-20
Аңдатпа. Қазіргі құрылыс жағдайында үлкен практикалық маңызы бар қадалық кон-струкцияларды қолданудың өзектілігі, қолданудың әмбебаптығы және заманауи технологи-ялық ерекшеліктері көрсетілген. Жалғыз қадалар мен қадаларды пайдаланудың белгіленген ерекшеліктеріне талдау берілген. Плиталы-қадалы іргетастардың құрамындағы қадаларды пайдалану бойынша жаңа деректер алынды, олар алдыңғы зерттеулермен сәйкес келеді және күрделі геологиялық жағдайларда көпқабатты үйлерді салуға байланысты практика-лық мәселелерді шешу үшін пайдаланылуы мүмкін.
Түйін сөздер: қада, қадалы плиталы іргетас, анкерлі конструкциялар, әкті тіректер, қаданың ұзындығы, қада тереңдігі, қада аралық кеңістік, деформация модулінің мәндері.
ЗАҚЫМДАЛҒАН ТЕМІРБЕТОН КОНСТРУКЦИЯЛАРЫН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ҮШІН ФИБРОАРМИРЛЕНГЕН ПЛАСТИКТЕРДІ ПАЙДАЛАНУ
A.A. Беспаев1, Ж.Ш. Муханбетжанова2*
1Қазақ құрылыс және сәулет ғылыми-зерттеу және жобалау институты, Алматы, Қазақстан
2Satbayev университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-19
Аңдатпа. Темірбетон конструкцияларыың ақаулығын және пайда болған жарық-тарын қалпына келтіру және нығайту мақсатында тәсіл ұсынылады. Заманауи тәсілдер жарықтарды кішірейту емес, тек темірбетон конструкцияларын нығайтуға арналған. Те-мірбетон конструкцияларын қалпына келтіру үшін фиброармирленген пластиктерді пайда-ланылады және ақауланған конструкцияларды иілген бөлігін көтеруіне ықпалын тигізеді.
Түйін сөздер: қалпына келтіру, темірбетон конструкциялары, фиброармирленген пластиктер, композит, конструкция.
КЕШЕНДІ ЭЛЕКТРОМЕХАНИКАЛЫҚ БЕЛСЕНДЕНДІРУ ӘДІСІМЕН ЦЕМЕНТТІКҮЛДІШЛАМДЫ БАЙЛАНЫСТЫРҒЫШТЫ БЕЛСЕНДЕНДІРУ
М.Д. Джумабаев1*, У.К. Махамбетова1, С.М. Жарылгапов2, К.М. Джумабаева2
1Баишев Университеті, Ақтөбе, Қазақстан
2Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық Университеті, Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-21
Аңдатпа. Мақалада байланыстырғышты кешенді электромеханикалық белсендендіру кезінде цементтікүлдішламды ерітінді байланыстырғышының белсендендіру механизмі, әр түрлі активация түрлерімен белсендірілген қоспаның ζ - электрокинетикалық потенциалын өлшеу нәтижелері және осы байланыстырғыш негізінде алынатын арболитті сәулеттік құрылыста қолдану аймақтары келтірілген.
Түйін сөздер: белсендендіру, байланыстырғыш, шарлы диірменнің құрылымы, электр өрісі, иондардың қос электрлік қабаты (ҚЭҚ), белсендірілген қоспаның ζ – потенциалы.
АҒАШ ӨҢДЕУ ҚАЛДЫҚТАРЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕГІ ТИІМДІ ЗАМАНАУИ ЖЕҢІЛ МАТЕРИАЛДАР
А.С. Еспаева1, З.Н. Алтаева2, А.С. Естемесова2*, М.С. Даулетияров3
1Сәтбаев университеті, Алматы, Қазақстан
2Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
3М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті, Шымкент, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-22
Аңдатпа. Аталған мақалада ағаш өңдеу қалдықтары негізінде күйдірілмеген жеңіл материалдарды алудың үш әдісі, сонымен қатар ағаш өңдеу қалдықтарын жеңіл тол-тырғышқа қайта өңдеу жолдары, модификацияланған байланыстырғыштардың оңтайлы құрамдары және дисперсиялық полимер ұнтақтарының қатысуымен цементті гидратаци-ялау механизмі қарастырылған.
Түйін сөздер: ағаш өңдеу қалдықтары, түйіршіктеу, жеңіл толтырғыш, модифика-цияланған байланыстырғыштар, дисперсиялық полимер ұнтақтары, жеңіл материалдар, әдіс.
БОЙЛЫҚ САҢЫЛАУЛЫ ҚҰМТҰТҚЫШТАРДЫҢ ЖАҢА КОНСТРУКЦИЯСЫ МЕН ОНЫҢ ГИДРАВЛИКАЛЫҚ ЕСЕБІ
С.Қ. Жолдасов1, С.Т. Әбілдаев1, Г.Ә. Сарбасова1, М.Т. Омарбекова1, С.Ж. Тәттібаев1*
1М.Х. Дулати атындаға Тараз өңірлік университеті, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-23
Аңдатпа. Ғылыми жұмыста топырақ арналы каналдарда қолданылатын бойлық саңылаулы құмтұтқышты зерттеу нәтижелері келтірілген. Жаңадан алынған құмтұтқы-штың конструкциясы берілген. Ұсынылып отырған құмтұтқыштың жаңа конструкци-ясында құбырға жанама тік құбырша орнату есебінен қосымша бұрандалы қозғалыс туды-ру жолымен қол жеткізіледі.
Түйін сөздер: құмтұтқыштар, топырақ арналы каналдар, ағынның бұрандалы қозғалысы, бойлық саңылау, көлденең циркуляциялы қозғалыс, тасындылы сұйық, құйынды ағын, су ағынының құбырға жанамалап енуі.
МАУСЫМДЫҚ ТОҢДЫ ТОПЫРАҚТЫ ЖЕРГІЛІКТІ ЕРІТУ ПРОЦЕСІНДЕ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІ ХИМИЯЛЫҚ РЕАГЕНТТЕРДІ ҚОЛДАНУ
А.Ж. Жусупбеков1, А.С. Монтaева1, Б.Т. Шакешев2*, К.А. Нариков3
1Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-сұлтан, Қазақстан
2Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті, Орал, Қазақстан
3Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті, Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-24
Aңдaтпa. Мақалада химиялық реагент құрамындағы сөндірілмеген әктің қадалық ір-гетастарды қағу орындарындағы маусымдық тоңды топырақтардағы еру тереңдігіне әсе-рін зерттеу бойынша басталған-эксперименттік жұмыстардың нәтижелері келтірілген. Ұсынылып отырған технология маусымдық-тоң топырақты алдын ала бұрғылаусыз қада іргетастарды қағуды және қада қағу үшін аз қуатты агрегаттарды пайдалануды қамтамасыз етеді.
Түйін сөздер: қада, іргетас, химиялық реагент, сөндірілмеген әк, топырақ, еріту, аяздан қорғау, сазды топырақ.
ЖЕЛІМДЕЛГЕН ТЕРЕЗЕ БЛОГЫНЫҢ САПАСЫНА ЖЕЛІМ ТҮРЛЕРІНІҢ ӘСЕРІ
Э.Б. Құрманбекова1, А.К. Самбетбаева1*
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-25
Аңдатпа. Бұл мақалада жалпақ жапырақты ағаш тәнінен жасалған ағашты же-лімдеу процесі зерттелген, желім қасиеттерінің және желім түрлерінің желімделген тере-зе блоктарының желімделген қосылысының сапасына әсері қарастырылды. Желім түр-лерінің қасиеті мен ағаш беттерінің құрылысына байланысты желімделген терезе блокта-рының беріктілігі мен құны зерттелді.
Түйін сөздер: ағаш, ағаш материалдары, желімделген терезе брустары, поливи-нилацетатты желім, карбамидоформальдегидті шайырлар, изоционатты қатайғышты эмульсиялық полимер.
ЦЕМЕНТБЕТОН ЖОЛДАРЫНЫҢ ЛЕДОФОБТЫ СІҢДІРУ ҚҰРАМЫНЫҢ МҰЗ ҚАБЫҒЫНЫҢ БЕТОНҒА АДГЕЗИЯЛЫҚ ТӨЗІМДІЛІГІНЕ ӘСЕРІН БАҒАЛАУ
Р.Е. Лукпанов1, Д.С. Дюсембинов1, Д.В. Цыгулев1, C.Б. Енкебаев1
1Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-26
Андатпа. Цементбетон жолдарының ледофобты сіңдіру құрамы ұсынылады. Құра-мы негізінде кератиносодержащих компоненттерін қоса отырып водорастворимого поли-мер. Сынақ нәтижелері ледофобты жабынның тиімділігін көрсетті, өйткені барлық тәжірибелерде жабынсыз үлгілер мұз қабығының жылу әсеріне төзімділігін және су сіңіру қабілетінің айтарлықтай айырмашылығын көрсетті.
Түйін сөздер: мұзды-фобты жабын, цемент-бетон жолдары, суды сіңіру, кератин.
ІРІ ТҮЙІРШІКТІ ТОПЫРАҚТЫҢ БЕРІКТІК СИПАТТАМАЛАРЫНЫҢ ЕСЕПТЕЛГЕН ЖӘНЕ ЭКСПЕРИМЕНТТІК МӘНДЕРІН САЛЫСТЫРУ
Ж.Р. Мангазина1*, А. О. Сагыбекова1
1*Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан,
1Л. Гончаров атындағы ҚазАЖИ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-10
Аңдатпа. Мақалада ірі түйіршікті топырақтың беріктік сипаттамаларын анықтаудың есептік және эксперименттік мәндерін салыстырудың нәтижелері және оларды кейбір құрылыс конструкцияларының есептеулерінде қолдану келтірілген. Іргетас топырақтарының беріктік тәжірибелік қасиеттерінің нәтижелері есептеулер кезінде пайдаланылды.
Түйін сөздер: ірі кесек топырақ, эксперимент, құрылыс конструкциялары.
КРЕМНИЙЛІ ЖЫНЫС- ОПОКАҒА НЕГІЗДЕЛГЕН ТИІМДІЛІГІ ЖОҒАРЫ ҚАБЫРҒА КЕРАМИКАСЫН АЛУДАҒЫ ТҮЗЕТУШІ ҚОСПАЛАРЫНЫҢ РӨЛІ
С.A. Монтaев1, Б.Т. Шакешев2*, А.А. Таудаева1,
М.Ж. Рыскалиев1, С.М. Жарылгапов1
1 Жәңгір хан атынд.Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті,Орал, Қазақстан
2 Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті, Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-27
Aңдaтпa. Керамикалық массалардың физика-механикалық қасиеттерінің өзгеруінің негізгі заңдылықтары кремнийлі опока- монтмориллонитті саз балшығы – күл-қалдық жүйесіндегі 850-1150 оС күйдіру температуралары аралығында анықталды. Температураның жоғарылауымен орташа тығыздық көрсеткіштері артып, сығымдау күші жоғарылайды.
Түйін сөздер: опока, саз, күл-қоқыс, керамикалық масса, температура, күйдіру, жылу өткізгіштік коэффициенті, керамика.
ТҮРЛІ ФАКТОРЛАР НӘТИЖЕСІНДЕ ЗАҚЫМДАЛҒАН ТЕМІРБЕТОН КОНСТРУКЦИЯЛАРЫН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ТӘСІЛІ
Ж.Ш. Муханбетжанова1, A.A. Беспаев2
1Қазақ құрылыс және сәулет ғылыми зерттеу және жобалау институты, Алматы, Қазақстан
2Satbayev университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-28
Аңдатпа. Қалыпты эксплуатация жағдайында майысқан темірбетон элементтерінің қалыпты және көлбеу учаскелерінің бетін нығайтуды жобалау әдістері көрсетілген. Зақымдалған темірбетон конструкцияларын қалпына келтіру әдістері, оның ішінде талшықты арматураланған пластмассалармен алдын ала кернеуді қолдану ұсынылады. Зақымдалған темірбетон құрылымдарын қалпына келтірудің тиімділігі туралы деректер келтірілген.
Түйін сөздер: нығайту, қалпына келтіру, зақымдалған темірбетон конструкциялары, фиброармирленген пластиктер.
ТЕКТОНИКАЛЫҚ ЖЫЛЫҚТАРДЫҢ ТАРАЛУЫНА ҚАТТАРЖӘНЕ БЕТ ТОПЫРАҚ ТҮРІНІҢ ӘСЕРІ
А.М. Погоров*
*Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-29
Аңдатпа. Мақалада әртүрлі типтегі топырақтардағы тектоникалық жарылысты модельдеу бойынша зертханалық зерттеулер және олардың жер бетіне жақын қабаттарда таралуын талдау қарастырылған. Эксперименттік зерттеулер мүмкін болатын қабаттасудың нақты шарттарына барынша жақын. Мұндай зерттеулер сейсмикалық тербеліс кезінде тектоникалық бұзылулардың мінез-құлқы туралы білім мен ережелерді кеңейтеді.
Түйін сөздер: геодинамика, топырақ массивінің қабаттасуы, тектоникалық бұзылыс, жыртылу, таралу әсері.
ЭНЕРГИЯ ТИІМДІ ҒИМАРАТТАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫС ӨНДІРІСІН ҰЙЫМДАСТЫРУЫНЫҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Р.К. Садыров1*, Н.Н. Бексултанова1
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-30
Аңдатпа. Мақалада энергия үнемдейтін ғимараттардың құрылыс өндірісін ұйымдастыруы қарастырылған. Энергия үнемдейтін ғимараттардың құрылыс өндірісін ұйымдастыру бойынша ғылым эволюциясының зерттеулері келтірілген. Энергия тиімділігінің жүйелік инженерлік принциптерін қалыптастыруға талдау жүргізілді.
Түйін сөздер: энергия үнемдейтін ғимараттар, құрылыс индустриясы, жүйелік инженерия принциптері, энергия тиімділігі, өмірлік цикл, энергия үнемдеу.
АҒАШ ТАҚТА МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ СУ СІҢІРГІШТІГІН ЗЕРТТЕУ
А.Қ. Самбетбаева1, Э.Б. Құрманбекова1*
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-31
Аңдатпа. Қазіргі уақытта қолданылатын ағаш тақталардың суға төзімділігіне талдау жүргізілді. Бұл мақалада ағаш тақта материалдарының су сіңіргіштігі зерттелінді, өйткені бұл материалдар жиһаз өнеркәсібінде, құрылыс материалдары өндірісінде кеңінен қолданылады. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде орташа тығыздықтағы талшықты тақталар ағаш жаңқалы тақталарға қарағанда ылғалға төзімді екендігі анықталды.
Түйін сөздер: ағаш жаңқалы тақта, су сіңіргіштік, ағаш тақта материалдары, тығыздығы орташа ағаш талшықты тақта, ағаш, ылғал, су, тақта, материал.
ФОСФОРОШЛАК БАЙЛАНЫСТЫРҒЫШТАРЫНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІНЕ БЕЛСЕНДІРЕТІН КОМПОНЕНТТЕРДІҢ ӘСЕРІ
А.С. Суворов1, З.А. Естемесов1*, О.В. Трофимов2, А.Д. Дадин3, Ж.Ж. Естемесов1
1Құрылыс материалдарын сертификаттау сынау орталық зертханасы, Алматы, Қазақстан
2ЖШС «Әулие-Ата Құрылыс Тараз», Тараз, Қазақстан
3Ақтөбе университеті С.Бәйішев, Ақтөбе, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-32
Аңдатпа. Жанбаған экофосфошлак байланыстырғыштардың шикізаты болып табылатын фосфор өндірісінде түйіршіктелген фосфор шлактарының түзілуі көрсетілген. Бұл байланыстырғыштар портландцементтің орнына баламалы материал бола алады. 10% портландцемент, 4% бишофит немесе 2% натрий гидроксиді қосылған экофосфошлак байланыстырғыштардың маркалық беріктігі сәйкесінше 44,1-ге; 28,1 және 45,3 МПа, ал кальций гидрасиликаты CSH (I) шыңдалған жүйелерде пайда болады.
Түйін сөздер: түйіршіктелген фосфор шлакы, активатор, бисофит, портландцемент, натрий гидроксиді, фосфорлышлак байланыстырғыш, аморфит, соаморфит, кристаллит.
ЭКОНОМИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ТАЛДАУ АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ ҚОНАҚ ҮЙ СЕКТОРЫ МЫСАЛЫНДА
А.Ғ. Тасжанова1, Е.Х. Какимжанов1, А.О. Сагыбекова2*, Р.К. Жанакова2, К.А. Наурызбаев2, Б.С. Ботантаева2, Г.К. Атаева1
1Қ.И. Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университет, Алматы, Қазақстан
2Л.Б. Гончаров атындағы Қазақ Автомобиль-Жол Академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-33
Андатпа. Мақалада экономикалық, статистикалық, марткетингтік және географиялық кешенді талдаудың нәтиежелері көрсетілген және қаланың қонақ үй қызметтері секторына кешенді баға берілген. Кешенді бағалау критерийлері ретінде: қонақ үйлер мен бөлмелер санаты; баға саясаты, көрсетілетін қосымша және стандартты қызметтер спектрі тандалып алынды. Сонымен қатар, Алматы қаласындағы орналасқан қонақ үйлердің ArcGIS бағдарламасында картасы жасалынды.
Түйін сөздер: қонақ үй нарығы, геоақпараттық жүйе, маркетингтік зерттеу, статистикалық талдау, электрондық карта, инфографика.
КЕШЕНДІ ТҮРЛЕНГЕН ҚОСПА ҚОСЫЛҒАН АУЫР БЕТОННЫҢ ҚАТАЮ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМ ТҮЗЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Т.А. Толкынбаев1, Ш.Б. Толеубаева1, К.А. Абдрахманова2 ,А.Т. Мухамеджанова2*
1Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
2Абылқас Сагинов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-34
Аңдатпа. Мақалада көпкомпонентті түрлендірілген байланыстырғыштардың гидратациясы мен қатаю процестері зерттелді. Түрлендірілген байланыстырғыштағы цемент тасының жоғары беріктігі тұрақты төмен негізді гидросиликаттардың пайда болуына байланысты екендігі көрсетілді. Цемент құрамына тау-кен байыту комбинатының микрокремнеземін және байыту қалдықтарынан тұратын кешенді түрлендіруші қоспаны енгізу бетонның беріктіктін арттыратыны анықталды.
Түйін сөздер: түрлендірілген қоспа, байланыстырғыш, гидратация, қалдықтар, микрокремнезем, цемент тасы, кальций гидрооксиді, сульфатқа төзімді цементі.
РАМАЛЫҚ-АРҚАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ БАР ҮЛКЕН АРАЛЫҚТЫ ҒИМАРАТТАРДЫ ТҰРҒЫЗУ
С.Г. Умерешова*
*Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті, Орал қ., Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-35
Андатпа. Рамалық-арқалық жүйелерге негізделген үлкен төбелері бар ғимараттар көбінесе ұшақтар мен кеме жасау ғимараттарын, сондай-ақ спорттық ғимараттар мен көрме павильондарын құрастыру және жөндеу үшін қолданылады. Жаңа ғимараттарда энергия тиімділігін арттыру әсіресе құнды және ғимараттардағы энергия тиімділігін арттыру саясатының орталығында болуы керек
Түйін сөздер: ауқымды ғимараттар; мәні; эрекция; жақтау және арқалық жүйелері.
БИІК ҚАБАТТЫ ҒИМАРАТТАР НЕГІЗДЕРІІН ЕСЕПТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІН МІDAS ЖӘНЕ PLAXIS БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДЕ САЛЫСТЫРУ
В.А. Хомяков1,2, В.В. Гуменюк1*, Б.С. Шалкаев2, С.Б. Дурсынов2
1Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
2Қазақ құрылыс және сәулет ғылыми-зерттеу және жобалау институты (ҚазҚСҒЗИ),
Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-36
Аңдатпа. Мақалада MIDAS 3D және PLAXIS 2D бағдарламалық жүйелерінде ғимараттардың іргетасын модельдеу кезінде топырақтың кернеулі және деформацияланған күйін есептеу нәтижелерін салыстырудың талдауы берілген. Алматы қаласының нақты геологиялық жағдайлары үшін іргетас табанындағы деформациялар мен кернеулер туралы салыстырмалы мәліметтер алынды. Екі өлшемді де, үш өлшемді де есептеулердің анықтығы мен тиімділігі арматуралайтын элементтерді қолданумен нығайтылған әлсіз іргетастардың өнімділігін тексеру кезінде көрсетіледі.
Түйін сөздер: топырақ іргетасы, модельдеу, іргетастар, шөгу, қатаю, кернеулі және деформацияланған күй.
ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР МЕН ЖЕЛІЛЕР. ЭКОЛОГИЯ
СУМЕН ҚАМТУ БАРЫСЫНДА КЕЗДЕЙСОҚ БАС ТАРТУ КЕЗІНДЕ ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕНІ ПАЙДАЛАНУЫН ОҢТАЙЛЫ
БАСҚАРУДЫҢ ЗИЯТКЕРЛІК ЖҮЙЕСІ
Т.Т. Велямов1, О.А. Мананкова2*, М.З. Якубова3
1Қазақ инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университеті, Орал, Қазақстан
2 КеАҚ «Ғұмарбек Дәукеев атындағы АЭжБУ», Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-37
Аңдатпа. Мақала инженерлік желідегі сумен жабдықтау жабдығының ақауларын басқару мәселесін шешетін бірегей интеллектуалды жүйені әзірлеуге арналған. Дамыған зияткерлік жүйе сумен жабдықтау жабдығына қызмет көрсету шығындарын барынша азайтады және сумен жабдықтау жабдығының қаржы нарығындағы экономикалық ауытқулардың заманауи ерекшеліктерін және IT-технологиялардың қарқынды дамуын ескере отырып, инженерлік желіні пайдалану шарттарына барынша сәйкес келеді.
Түйін сөздер: интеллектуалды жүйе, тұрақтылық, кездейсоқ істен шығулар, оңтайландыру, бақылау тапсырмалары, шешім қабылдау, инженерлік желілер, сумен жабдықтау.
ҮЙ ІШІНДЕГІ МИКРОКЛИМАТ ПАРАМЕТРЛЕРІН САҚТАУДЫҢ ЗАМАНАУИ ТАЛАПТАРЫ
А.К. Қалиев¹, Д.Е. Аманжолов²*
¹Қозыбаев атындағы университет, Петропавл, Қазақстаң
²Satbayev University, Алматы, Қазақстаң
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-38
Аңдатпа. Мақалада үй-жайлардың микроклиматының параметрлерін сақтаудың проблемалық мәселелері қарастырылады. Бұл мәселелер әсіресе Оңтүстік Сібір мен Солтүстік Қазақстандағы күрт континенттік климаты бар аймақтар үшін өзекті. Бұл аймақтардағы құрылыс конверттері арқылы нақты меншікті жылу шығындары құрылыс нормаларымен реттелетіннен екі есе жоғары. Бұл мәселені шешу ғимараттардағы микроклиматтың нормативтік параметрлерін қамтамасыз етеді.
Түйін сөздер: микроклиматтың рұқсат етілген параметрлері, ауа сапасы, алынған температураның жергілікті асимметриясы, оңтайлы микроклимат параметрлері, ауа қозғалысының жылдамдығы.
ҚАЛА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЖЫЛУ ЖЕЛІЛЕРІНІҢ ЖЕДЕЛ-ҚАШЫҚТЫҚТАН БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІН ПАЙДАЛАНУЫНЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ
В.В. Котляров1*, Б.А. Унаспеков1
1Қ. И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-39
Аңдатпа. Бұл мақаланың мақсаты-жылу желілерінде жедел-қашықтықтан бақылау жүйесін (СОДК) пайдалануды зерттеу нәтижесін көрсету. Жылумен жабдықтаудың орталықтандырылған жүйелерінің тиімділігін талдау жылумен жабдықтаудың соңғы бірнеше маусымында олардың Алматыда пайдалану қызметінің нашарлауын көрсетеді. Осыған сүйене отырып, осы мақалада жылу желілерін оңтайландыру мақсатында жедел-қашықтықтан бақылау жүйесін пайдалануға талдау жасалды.
Түйін сөздер: жедел-қашықтықтан бақылау жүйесі (ЖҚБЖ), жылу желілері, жылумен жабдықтау, оңтайландыру.
ЖОБАЛАНАТЫН ҒИМАРАТТАРДЫҢ ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІН ТАЛДАУ
Ш.Т. Маусымбек1, Л.М. Тулбаева1*, А.К. Калиев2
1Satbayev University, Алматы, Қазақстан
2Жоғары колледж Astana Polytechnic, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-40
Аңдатпа. Бұл мақалада инженерлік жүйелердің энергия тиімділігін бағалау бойынша зерттеулер жүргізіледі. ALDREN-EPC сертификатының негізгі рөлі сипатталған, ол SRI ғимаратының зияткерлік дайындық көрсеткішін және оны бағалау процедурасын анықтаудан тұрады. Сондай-ақ, мақалада SRI тиімділігін арттыру құралы ұсынылған. Жұмыста EPBD экожүйесінің талаптары мен перспективалары көрсетілген. Жобалау компанияларының тозуының негізгі себептері зерттелді, мысалы, тиісті деңгейдегі мамандардың жетіспеушілігі, жобалау ұйымының ескірген құрылымы, сондай-ақ түсінуге болатын нормативтік база мен оқу материалдарының болмауы.
Түйін сөздер: зияткерлік ғимараттар, зияткерлік дайындық индикаторы (SRI), энергия тиімділігі сертификаты (ALDREN-EPC), ғимаратты қайта құру паспорты, ALDREN-BRP, EPBD (ғимараттардың энергия тиімділігі жөніндегі директива), энергия үнемдейтін үй, инженерлік жүйелер.
«БАЛҚАШ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ДИСПЕТЧЕРЛІК» ЖОБАСЫ НЕГІЗІНДЕ ЖАҢАРТЫЛҒАН КӨЗДЕРІ БАР ЖЫЛУ ЖҮЙЕЛЕРІН ЗЕРТТЕУ
Л.М. Тулбаева1, Н.Е. Бекенова1*, К.К. Алимова1
1Cәтбаев университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-41
Аңдатпа. Соңғы уақытта энергетикалық ресурстарды ұтымды пайдалану мамандықтың басты мәселелерінің біріне айналды. Бүгінгі таңда оның шешімдері, әдетте, қоршау құрылымдарының жылу қорғанысын және жылумен жабдықтаудың тиімділігін арттыруға бағытталған. Сонымен қатар, энергияны тиімді пайдалану ісіндегі негізгі мәселелер тұтынатын жүйелер – жылыту, желдету және ауаны баптау проблемалары болып табылады. Бұл мақалада авторлар энергия ресурстарын тұтынуды азайтуға көмектесетін дайын жоба негізінде жаңартылатын көздері бар жылу жүйелерін зерттеуді жүргізеді.
Түйін сөздер: энергия ресурстары, жаңартылатын көздер, күн жүйесі, құрылыс нормалары, құрылыс ережелері, жылу жүйелері, жылу жоғалтулары, энергия тиімділігі.
ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТАБИҒИ ҒЫЛЫМДАР. ЭКОНОМИКА
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БАҒЫТТА ОЙЛАУ ЖӘНЕ УАҚЫТ ФАКТОРЫ
С.М. Бупежанов¹, Р.Х. Кабилова1, З.Т. Аймагамбетова1*
1Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-42
Аңдатпа. Мақалада мұғалімнің ойлау қабілеті педагогикалық категория ретінде, ақпаратты қабылдау деңгейіне және әр түрлі ұрпақтардың дүниетанымының өзгеруіне байланысты өзгерістер енгізу қажеттілігі және педагогикалық уақытты басқара алатын кәсіби педагогикалық ойлаудың қалыптасу факторлары қарастырылады. Білім беру процесінде жаңа технологияларды пайдалануды тежейтін стереотиптерге бекітуді салыстыру және "табысты модельдеудің" дамытушы және белсенді әдістеріне бекіту, шығармашылық, жаңашыл ойдың серпілісі – жаңа педагогикалық ойлауды қалыптастыру арқылы қалыптасатын оқытудағы елеулі революциялық өзгерістер қажеттілігінің негіздемесі келтіріледі.
Түйін сөздер: педагогикалық ойлау, өсу ойлау, тұрақты ойлау, ұрпақ теориясы, уақыт факторы. педагогикалық жағдайлар, табысты модельдеу, сенім педагогикасы.
ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДА ҚАЗАҚСТАННЫҢ АЗАМАТТЫҚ СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДЕГІ ТАТУЛАСТЫРУ РӘСІМДЕРІ
Ш.А. Забих1, К.Ж. Забих2*
1Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Almaty, Kazakhstan
2Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университеті,
Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2022.2-43
Аңдатпа. Бұл мақалада автор дауларды шешудің балама тәсілдерін, яғни азаматтық сот ісін жүргізудегі жанжалды жағдайларды шешу үшін татуластыру рәсімдерін қолдануды қарастырады. Дауларды шешудің дәстүрлі тәсілі көптеген мемлекеттердің заңнамасында бекітілген. Адам мен азаматтың құқықтарын сақтаудың кепілі болып табылатын сот тәртібі болды және солай болып қала береді. Бірақ автор бітімгершілік келісім жасасу арқылы азаматтық процесте дауды шешудің татуластыру рәсімдерін қарастырады. Сондай-ақ дауды медиация арқылы шешуге ерекше көңіл бөлінеді. Дауларды реттеудің баламалы рәсімдерінің бұрын болған түрлері партисипативтік рәсіммен және сот медиациясымен толықтырылды.
Түйін сөздер: балама тәсілдер, дау, жанжал, бітімгершілік келісім, медиация, дауды партисипативтік реттеу, татуластыру рәсімдері, сот, адвокат.