3(89)
Нөмірді жүктеу (PDF)
СӘУЛЕТ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫС
ШӨЛДІ АУДАНДАРЫНДАҒЫ СӘУЛЕТТІҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ: ЗАМАНАУИ ТЕНДЕНЦИЯЛАР
Г.С. Абдрасилова
Халықаралық білім беру корпорациясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-01
Аңдатпа. Мақалада шөлді аудандардың төтенше климаттық жағдайындағы ғимараттарды жобалау бойынша әртүрлі елдердің заманауи тәжірибесіне талдау берілген. Зерттеу әдістері кәсіби баспасөздегі жарияланымдар мен графикалық материалдарды зерделеуге, оларды сыни салыстыруға және Қазақстанның білім беру бағдарламалары мен сәулет практикасына әлемдік тәжірибе нәтижелерін енгізуге бағытталған қорытындыларды тұжырымдауға негізделген.
Түйін сөздер: шөлді аудандардың сәулеті, аймақтық сәулет, жергілікті дәстүрлер, құрғақ аумақтар, сәулеттің бейімділігі.
ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК ТҰРҒЫН ҮЙ (Астана қ. мысалында)
А.М. Есенбаев
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті, Астана, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-02
Андатпа. Елдегі экономикалық құлдырау мен дағдарыс тұрғын үй мәселесіне шешуші түрде әсер етіп, әлеуметтік тұрғын үйді қалыптастыру қажеттілігін күшейтті. Осыған байланысты тұрғын үйдің қолданыстағы жіктемесін қайта қарау және мұқтаждардың жаңа портретінің пайда болуына ықпал ететін жаңа-әлеуметтік тұрғын үйді енгізу қажеттілігі туындады. Зерттеу барысында Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік тұрғын үйдің типологиялық топтары мен тұрғын үй құрылысының мемлекеттік бағдарламалары зерделенді. Жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік тұрғын үйдің негізгі бағыттарын анықтау және перспективалық міндеттерін шешу болып табылады.
Түйін сөздер: тұрғын үй ғимараттарының сәулеті, жіктелуі, әлеуметтік тұрғын үй, тұрғын үймен қамтамасыз ету бағдарламалары, әлеуметтік шиеленіс.
ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕ БАКУ АГЛОМЕРАЦИЯСЫНЫҢ (ҮЛКЕН БАКУ) ҚАЛЫПТАСУ МЕН ДАМУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
И.A. Исбатов
Әзербайжан сәулет және құрылыс университеті, Әзірбайжан, Баку
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-03
Аңдатпа. Мақалада 19 ғасырдан қазіргі уақытқа дейінгі кезеңдегі Баку қаласының экономикалық дамуы қарастырылады. Әзірбайжан мен Кавказдың экономикалық орталығы ретінде Бакудің рөлі мұнай өндіру мен балық өнеркәсібінің дамуымен байланысты зерттеледі. Баку мен ел аймақтары арасындағы дамудың теңгерімсіздігін жою, сонымен қатар өтпелі кезеңнен және әскери агрессиядан кейінгі экономиканы қалпына келтіру үшін жасалған қадамдар сипатталған. Терминалдар, мұнай және газ құбырларын салу, жаңа кен орындарын ашу және т.б. сияқты Бакудің экономикалық негізін дамытуға ықпал еткен елеулі жобаларға ерекше назар аударылады. Сондай-ақ экономиканың экспорттық моделіне көшу және шикізаттық емес секторды, инновациялық қызмет пен көлік секторын дамыту қарастырылған. ЖІӨ көрсеткіштері және оның Баку қаласы мен елдің басқа аймақтары арасында таралуы, сонымен қатар қала дамуының негізгі тенденциялары талданған. Қорытындылай келе, Бакудің экономикалық өсуі мен құрылыс жұмыстарына байланысты оның жаңа бас жоспарын әзірлеу қажеттігі көрсетілген.
Түйін сөздер: Үлкен Баку, мұнай-газ өнеркәсібі, инновациялық қызмет, тұрғын аудандар, жоспарлау, бас жоспар.
ТАРИХИ МҰРАНЫНЫҢ ЖАҢА ФУНКЦИЯСЫНА СӘУЛЕТТІК БЕЙІМДЕЛУІНІҢ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕСІ
Г. М. Камалова, Т. Қ. Дәуренбекова*
К. И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-04
Аңдатпа. Тарихи ғимараттар қалалардың мәдени мұрасының маңызды бөлігі болып табылады және оларды сақтау қазіргі және болашақ ұрпақ үшін қорғаныс стратегиясы болып табылады. 19-20 ғасырлардағы табиғатты қорғау және қалпына келтіру теориялары ғимараттарды заманауи бейімделгіш қайта пайдаланудың негізі болып табылады, бірақ олар әрқашан тәжірибеде қолданыла бермейді. Бұл мақалада мәдени мұраны сақтаудың стратегиясын толық түсінуді қамтамасыз ету үшін сақтау және қалпына келтіру теориялары және олардың қазіргі тәжірибеде қолданылуы талданады. Жаңа функционалды пайдалану үшін ғимараттардың негізгі түрлері қарастырылады.
Түйін сөздер: сақтаудың негізгі теориялары, қалпына келтіру, бейімделген қайта пайдалану, тарихи ғимараттар, сәулет ескерткіштерін орналастыру, мұра ғимараттарын сақтау.
ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ ТАРИХИ-СӘУЛЕТ ЕСКЕРТКІШТЕР КЕШЕНІНІҢ САҚТАЛУЫНА ТҰЗДЫ ШӨГІНДІЛЕРДІҢ ӘСЕРІ
Г.А. Саинова1,*, Н.П. Аубакиров2, А.Д. Акбасова1, Д.Х. Юлдашбек1, Д.К. Сунакбаева1
1Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті, Түркістан, Қазақстан
2Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу Университеті
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-05
Аңдатпа. Мақалада сәулет және тарих ескерткіші болып табылатын Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің жағдайына экологиялық мониторинг нәтижелері келтірілген. Кешенді қосылыс түзуші Трилон Б-ны (этилендиаминтетрасірке қышқылының динатрий тұзы) жабыстыру компресін жасау негізінде ескерткіштің тұзбен бұзылуын жоюға немесе тежеуге пайдалану болашағы бар сорбциялық әдіс екені көрсетілді.
Түйін сөздер: Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, экологиялық мониторинг, тұз шөгіндісі, құрылыс материалдарының бұзылуы, компресс тазару әдісі, Трилон Б.
СУЫҚ КЛИМАТТАҒЫ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІК, ЖОБАЛАУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ: ӘЗЕРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ, ҚАРАБАҚ ОБЛЫСЫ, ШУША ҚАЛАСЫНЫҢ ҮЛГІСІ
Н.Г. Форузанде
Әзірбайжан сәулет және құрылыс университеті, Әзірбайжан, Баку
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-06
Аңдатпа. Климаттың өзгеруімен күресу және тұрақты өсуге қол жеткізу үшін энергия тиімділігі маңызды. Бұл мақалада Әзербайжан Республикасының қалаларына ерекше назар аудара отырып, суық климаттық аймақтардағы энергия тиімділігі бағдарламалары қарастырылады және бағаланады. Зерттеу осы қалалардың қиындықтары мен мүмкіндіктерін бағалайды және жергілікті климаттық факторлар мен аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, энергия тиімділігін арттыру жолдарын ұсынады. Бұл зерттеу Әзірбайжандағы тұрақты энергияны жоспарлау мен саясатты дамытуға үлес қосуды мақсат етеді, сонымен қатар энергияны пайдаланудың әртүрлі аспектілерін зерттеу және әлеуетті жақсартуларды анықтау арқылы салыстырмалы климаттық жағдайлары бар басқа аймақтар үшін нұсқаулық ретінде қызмет етеді.
Түйін сөздер: энергия, суық климат, энергия тиімділігі, климаттық дизайн, тұрақты дизайн.
КӨП ҚАБАТТЫ ТҰРҒЫН ҮЙ КЕШЕНІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ БАРЫСЫНДАҒЫ ДЕФОРМАЦИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ (Алматы қаласындағы «Теремки» тұрғын үй кешені мысалында)
Ә.М. Харифолла, А.Е. Шакенов*, Е.С. Сарыбаев, Д.Н. Сулейменова
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-07
Аңдатпа. Мақалада қазіргі уақыттағы көп қабатты биік үйлер мен құрылымдардың көптеп салынуына байланысты, олардың пайдалану кезіндегі тұрақтылығы, яғни беріктігі туралы мәселелер қарастырылған. Құрылыстағы қазіргі заманғы үрдістер, атап айтқанда, ғимараттардың қабаттарының санының өсуі, құрылыс салынатын алаңдардың тығыздығы, құрылыс асты және іргелес тектоникалық, сейсмикалық факторлардың әсерлері инженерлік коммуникациялық желілердің орналасуы құрылыстың теріс техногендік көрсеткіштеріне әкеліп соғады. Бұл параметрлерді бақылау және анықтау үшін күнделікті практикада негізінен дәстүрлі геодезиялық әдістер, соның ішінде, құрылыстың шөгуін заманауи аспаптарды пайдаланып , геометриялық нивелирлеу кеңінен қолданылады. Осы зерттеуде «Теремки» тұрғын үй кешенінің құрылысы кезіндегі шөгуді анықтау үшін NA-500 аспабымен ІІ-класты нивелирлеу жұмысы жүргізілді. Алынған нәтижелерге талдау жасалды, бұл өлшеулер жүргізілген кезде байқалған деформациялық процестер болжамды сипатта болады деп айтуға мүмкіндік береді. Өлшеу іс-шараларының кешенін жетілдіру бойынша ұсыныстар берілді, сондай-ақ болжау мүмкіндігі қарастырылды және келесі бақылау циклінде алынған нақты мәндермен іс жүзінде сәйкес келетін деформациялық маркалардың шөгуін болжамды мәндері есептелді.
Түйін сөздер: геометриялы нивелирлеу, деформациялық мониторинг, көп қабатты құрылыс, ғимараттардың шөгуі, деформациялық марка, шөгу кестесі.
ОРАЛ ҚАЛАСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТАРИХИ, ӘЛЕУМЕТТІК, ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЛҒЫШАРТТАРЫ
Н.А. Черныш1, А.А. Муфтигалиева1*, К.А. Нариков2
1Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Қазақстан
2Батыс Қазақстан инновациялық-технологиялық университеті, Орал, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2023.3-08
Аңдатпа. Бұл мақалада Орал қаласының пайда болу тарихы талданып, оның қалыптасуының әлеуметтік-экономикалық алғышарттары берілген, сонымен қатар сәулет пен қала құрылысының даму заңдылықтары қарастырылған.
Түйін сөздер: Орал қаласы, даму тарихы, әлеуметтік-экономикалық алғышарттары, сәулет-қала құрылысы аспектілері.