Ағымдағы нөмір

3(77)


Нөмірді жүктеу (PDF)

СӘУЛЕТ және ДИЗАЙН

Солтүстік Қазақстанның құрғақ дала аймағындағы қалаларды көгалдандыруға арналған ағаш-бұта өсімдіктерінің ассортиментін талдау

Т. А. Абдрашитова 1*, А. Ш. Чиканаев 1
1 С. Сейфуллин ат. ҚзАТУ, Нұр- Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-01

 

Аңдатпа. Мақалада Солтүстік Қазақстанның құрғақ далаларында ағаштар мен бұталарды енгізу бойынша түрлі зерттеулердің нәтижелеріне салыстырмалы талдау берілген.
Түйін сөздер: Солтүстік Қазақстан қалаларын көгалдандыру, өсімдіктердің ассортименті, өсімдіктердің келуі, өсімдіктердің перспективті түрлері.

Жүктеу

 


Қазақстанның қазіргі сәулеті: Батыс қалаларындағы бірегейлік феномені

М. Б. Глаудинова1*, А. С. Ғалымжанов1, Kh.Kh. Труспекова2, С. Е. Галимжанов 3
1 Қазақ бас сәулет және құрылыс академиясы, Алматы, Қазақстан,
2 Қазақ ұлттық өнер академиясы Т. Жүргенов, Алматы, Қазақстан
3 Еуразия технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-02

 

Аңдатпа. Мақала Қазақстанның заманауи сәулеті сәйкестілік феноменіне арналған. Қазіргі заманғы сәулет әртүрлі ұғымдардың, атап айтқанда, «жер сәйкестігі» ұғымының аспектісінде қарастырылады. Батыс Қазақстан қалаларының сәулетіне шолу және олардың данышпан локустарының анықтамасы, яғни қаланың кеңістіктік ортасының ерекшелігін құрайтын ерекшеліктер.
Түйін сөздер: Қазақстанның заманауи сәулеті, тәуелсіздік кезеңі, сәйкестілік феномені, «жер сәйкестігі» концепциясы.

Жүктеу

 


Қазақстанның заманауи монументалды мүсініндегі ұлттық рух сабақтастығы (Х.И. Наурызбаев туындылары негізінде)

Е.Б. Кайранов1, С.К. Байсынов1*, М.С. Жунисбаев1
1Т.Қ. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-03


Аңдатпа. Мақалада тұңғыш қазақ кәсіби мүсіншісі Х. Наурызбаевтың ХХ ғасырдың екінші жартысында қоғамдық ортада орнатылған ескерткіштерін талдау арқылы Қазақстанның заманауи монументалды мүсініндегі ұлттық рух сабақтастығы зерттеледі.
Отандық монументалды мүсін өнерінің негізін қалаушысы болып келетін атақты мүсіншінің ескерткіштеріндегі тарихи тұлғалардың шынайы ұлттық болмысы кейінгі буын мүсіншілерге канондық үлгі ретінде қызмет атқарғандығы сарапталады. Соның ішінде,
Абай Құнанбайұлы мен Жамбыл Жабайұлы сияқты ұлы тұлғаларға арналған Х. Наурызбаев пен басқа да отандық мүсіншілердің монументалды ескерткіштеріне салыстыру жүргізіліп, көркемдік бейнелердің түпнұсқалық сипаты анықталады. Мақала Абай Құнан-
байұлының 175-жылдық мерейтойына орай және ұлы ақынның алғашқы монументалды ескерткішінің авторы Х. Наурызбаевтың 95-жылдығына арналады.
Түйін сөздер: тұңғыш қазақ кәсіби мүсінші, монументалды мүсін, ұлттық рух, сабақтастық, тарихи тұлғалар, шығармашылық туынды, ескерткіш.

Жүктеу

 


Жоғары оқу орындары кітапханаларының функционалдық-жоспарлау дамуының шешімдерін талдау

Т. А. Киселева 1*, Е. В. Шляхтич 2
1 Қазақ технология және бизнес университеті, Нұрсұлтан, Қазақстан
2 Қазақ агротехникалық университеті Сейфуллин, Нұрсұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-04

 

Аңдатпа. Мақалада кітапхана дизайнын ұйымдастыруға қатысты мәселелер мен ашық сұрақтар қарастырылады. Бүгінгі таңда кітапхана кеңістіктерін ұйымдастыру мәселесі жеке, сондай-ақ оқу ғимараттарының ішінде бірінші жоспарға шығады. Дизайнерлік стратегия кітапхананы тартымды, креативті және сәнді орынға айналдыруға, қажетті ақпаратты немесе қызметті барынша тез алуға мүмкіндік беретін ашық, жайлы, заманауи кеңістік құруға мүмкіндік береді.
Мақалада заманауи әлемде өз форматын таба білген, сонымен қатар білімге бағдарын жоғалтпаған кітапхана ғимараттарын жобалаудың шетелдік және отандық тәжірибелерінің бірнеше жарқын мысалдары қарастырылады.
Түйін сөздер: кітапхана кеңістігі, медиатека, кітап қоймасы, оқырман аймағы.

Жүктеу

 


ХХ ғасырдың басындағы ұжымдық тұрғын үй құрылымын қалыптастыру принциптері

А. А. Корнилова 1, С. Э. Мамедов 1*
1 С.Сейфуллин ат. ҚазАТУ , Нұрсұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-05

 

Аңдатпа. Мақалада ХХ ғасырдың басындағы ұжымдық тұрғын үй құрылымын құрудың негізгі принциптерін анықтау және қазіргі тұрғын үй құрылыстарының одан әрі даму перспективаларын анықтау мақсатында сәулеттік-жоспарлау шешімі талқыланады.
Түйін сөздер: коммуналдық үй, тұрғын үй құрылымы, жайлылығы, принциптері, «өтпелі типтегі» үйлер.

Жүктеу

 


Жаппай сериялардың тұрғын үй құрылысын қайта құрудың заманауи шетелдік тәжірибесі

К. С. Мурзабаева *
*  Халықаралық білім беру корпорациясы ( ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-06

 

Аңдатпа. Мақалада 1950-1970 жылдардағы жаппай сериялы тұрғын үйлерді қайта құру тәжірибесі қарастырылған, онда үйлердің көпшілігі халықтың қазіргі заманғы талаптарына жауап бермейді, жоспарлау және көлемдік-кеңістіктік шешімдерді жетілдіруді қажет етеді.
Түйін сөздер: реконструкция, тұрғын үй құрылысы, қайта құру, пәтер, кеңейту, қондыру.

Жүктеу

 


Партиципация тұрақты қалалық ортаны қалыптастырудың заманауи тәсілі ретінде

Г. К. Садвакасова*
* Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-07

 

Аңдатпа. Қала құрылысы қоғамнан және оның эволюциясынан тыс өмір сүре алмайды. Сондықтан қоғамның өзгеруі қала құрылысы ғылымына әрдайым жаңа міндеттерді, тәсілдерді, соның салдарынан терминологияны ынталандыру арқылы әсер етеді. Ағымдағы терминологияны білу қазіргі заманғы қала құрылысында болып жатқан процестерді саналы түсіну үшін өте маңызды. Әлеуметтік желілер мен заманауи технологияларды кеңінен енгізу нәтижесінде халықты жұмылдыру қазіргі қала ортасын өзгерту үшін заманауи қала құрылысы технологияларына үлкен із қалдырады. Қатысу ТМД-дағы емес елдердегі заманауи жобалық тәсілдің ажырамас бөлігі болып табылады және ТМД-да (оның ішінде Қазақстанда) қалыптасу және тестілеу кезеңдерінен белсенді өтеді.
Түйін сөздер: қатысу, тұрақты орта, қатысымдық дизайн.

Жүктеу

 


Жағалау аумақтарын сәулеттік-кеңістіктік ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі

А. К. Тұяқаева 1*, К. Д. Керимова 1
1 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-08

 

Аңдатпа. Бұл мақалада оларды жобалаудың ең тиімді әдістерін анықтау үшін жағалаудағы аумақтарды сәулеттік-кеңістіктік ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі қарастырылады. Зерттеудің міндеті Еуропа, Азия және Австралия елдерінің тәжірибесін талдау негізінде суға іргелес аумақтарды ұйымдастырудың қазіргі заманғы үрдістері мен тәсілдерін анықтау және оларды қайта жаңарту болып табылады.
Түйін сөздер: жағалау аумақтары, рекреациялық аймақ, су кеңістіктерін жаңғырту, қалалық жағалаулар, функциясын өзгерте отырып қайта жаңарту, жағалау аймақтарын қайта ұйымдастыру, экожүйе, акватория, кешенді тәсіл.

Жүктеу

 


Апатты аз қабатты тұрғын үй құрылысының қала құрылысы ерекшеліктері

Н. А. Черныш 1*, Т. В. Белькова 2
1 ЕҰУ. Л. Н. Гумилев, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
2 С.Сейфуллин ат. ҚазАТУ, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-09

 

Аңдатпа. Бұл мақалада, әсіресе дамушы елдердің қалаларына тән, апатты аз қабатты тұрғын үй құрылысының пайда болуы мен дамуының сәулет-қала құрылысы, әлеуметтік-экономикалық себептері талданады. Сондай-ақ, архитектуралық вернакуляр, стихиялық
коттедж қалашықтары, «өз беттерімен» салынған, бидонвили сияқты осы құрылыс түрлерінің жіктелуі келтірілген, сонымен қатар стихиялық құрылыстың қалалық ортаға экологиялық әсері сипатталған.
Түйін сөздер: урбанизация, стихиялық тәртіптегі құрылыс, қаланың сәулеттік ретсіз және ережелерді ескерілмей салынған сәулеттік «трущоб» атты құрылыстары, қалақұрылыстық реконструкция, қалақұрылыстық экология, көшіп-қону немесе миграция
процесстері, әлеуметтік-экономикалық процесстері және қалалық құрылыстарының жайғастырылуы.

Жүктеу

 

ҚҰРЫЛЫС КОНСТРУКЦИЯЛАРЫ МЕН МАТЕРИАЛДАРЫ

Пайдалы қазбалардың игерілетін кен орындарында ғимараттар мен құрылыстардың геодинамикалық (сейсмикалық) қауіпсіздігін қамтамасыз ету негіздері

Абақанов, Т.*
* Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-10

 

Аңдатпа. Мақалада пайдалы қазбалар кен орындарындағы ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету принциптері қарастырылады.
Түйін сөздер: пайдалы қазбалар кен орындары, геодинамикалық (сейсмикалық) қауіпсіздік, геодинамикалық (сейсмикалық) бақылау, сейсмикалық күшейту.

Жүктеу

 


Құрылыс конструкцияларын бұзбайтын бақылауға арналған аспаптар

Е. Т. Әуесбаев 1*, С. С. Хасенов 2, С. Е. Сәбитов 2
1 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
2 М. Тынышпаев ат. Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы , Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-11

 

Аңдатпа. Бұл мақаланың мақсаты – ақпарат беру туралы өткізілетін зерттеулерде пайдалана отырып, қазіргі заманғы аспаптар мен құрал-саймандарды. Сипаттама берілді автоматтандырылған өлшеу жүйесінің өлшеу үшін әртүрлі типтегі деформация сыналатын конструкцияның арқылы тіркеу және қайта құру инженерлік бірліктер нақты уақыт масштабында сигналдар. Анықтау, ақаулардың, деформациялардың және көлік құрылыстарында жұмыс істеу шарттары.
Түйін сөздер: өлшеу жүйесі, тензометры, инклинометры, прогибомеры, датчигі.

Жүктеу

 


Құрылыс конструкцияларын бұзбай бақылау әдісі

Е. Т. Әуесбаев 1, С. С. Хасенов 2, С. Е. Сәбитов 2*
1 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
2 М. Тынышпаев ат. Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы , Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-12

 

Аңдатпа. Бұл мақаланың мақсаты – алдын-ала нәтижелерді көрсете отырып, жүргізілген зерттеулер туралы ақпарат беру. Құрылыс конструкцияларындағы ақаулар мен деформацияларды анықтауға арналған акустикалық эмиссияға сипаттама, жұмыс шарттары берілген. Акустикалық-эмиссиялық бақылау әдісінің схемалық диаграммасы ұсынылған.
Түйін сөздер: акустикалық шығарылым, қабылдағыш, бұзылмайтын бақылау, дислокациялық процестер, сенсор.

Жүктеу

 


Пирамидалық призмалық қадалар модельдерінің сыйымдылығы мен жүк көтергіштігі туралы

И. И. Бекбасаров 1. Н. А. Шаншабаев1*
1 Тараз аймақтық университеті. М. Х. Дулати, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-13

 

Аңдатпа. Мақалада бойлық пішіні әртүрлі қада модельдерін зертхана жағдайында соққылап қағу және статикалық сынау жұмыстарының нәтижелері баяндалған. Пирамидальды-призмалық қадаларды қағудағы меншікті энергия шығыны призмалық қадаларды қағудағы меншікті энергия шығынына қарағанда көп те, аз да болатыны анықталды. Пирамидальды қадаға қарағанда пирамидальды-призмалық қаданы қағу меншікті энергия шығыны аз. Пирамидальды-призмалық қадаларды қағудағы кететін энергетикалық шығын, сонымен қатар тік батыру жүктемесінің кедергісі пирамидальды бөліктің ұзындығына байланысты және оның ұлғаюымен артады. Қадаларды бірдей тереңдікке қағуда және бірдей шөгу кезінде пирамидальды-призмалық қадалардың меншікті көтеру қабілеті, призмалық қадаға қарағанда жоғары, ал пирамидальды қадаға қарағанда төмен. Анықталған ерекшеліктер пирамидальды-призмалық қадалардың бойлық пішініне, діңгектің пирамидальды бөлігіне, қағу үрдісіне және қаданың жүктеме астында жұмыс істеуіне байланысты екені анықталды.
Түйін сөздер: модель, топырақ, қада, пирамидальды-призмалық қада, призмалық қада, пирамидальды қада, меншікті энергия шығыны, жүк котеру қасиеті, меншікті жүк көтеру қасиеті, шөгу.

Жүктеу

 


LIRA-CAD бағдарламасын қолдана отырып, фермаларды жобалау

А. А. Брянцев*
* Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-14

 

Аңдатпа. Бұл мақала әртүрлі пішіндегі және көлденең қимадағы фермаларды пайдаланудың экономикалық тиімділігін зерттеуге арналған. Бүгінгі таңда үлкен құрылыстардағы металл фермаларда тез өндіруге, орнатуға және ең бастысы, олардың сапалық сипаттамаларына байланысты балама жоқ. Бұл раманың массасы мен оның есептелген жүктемесінің тамаша қатынасы, беріктігі, монтаждау мен құрастырудың қарапайымдылығы, сыртқы әсерлерге төзімділігі. Іс жүзінде, опцияны жобалау нәтижесінде материалды сатып алуға, құрылымды жасауға және орнатуға минималды шығындарды қамтамасыз ететін осындай конструктивті шешім анықталады. Осы жұмыс аясында анықталған, сонымен қатар жобалау кезінде алынған ең үнемді конструктивті шешімді қолдану ұсынылады.
Түйін сөздер: ферма, экономикалық тиімділік, талдау, ферма бөлімі, құны.

Жүктеу

 


Құрылыстағы ҚР еуростандарттарын ескере отырып, қаңқалы ғимараттардың динамикалық сипаттамалары

С. Х. Достанова 1, Г. Т. Қасымова 2*, К. Е. Тоқпанова 3
1 Сәтбаев Университеті, Алматы, Қазақстан

2 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы!), Алматы, Қазақстан

3Тұран университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-15

 

Аңдатпа. Рамалық ғимараттың динамикалық сипаттамалары қарастырылады. Сандық және аналитикалық шешімдер нәтижесінде бір қабатты ғимараттың негізбен түрлі байланыстары үшін қаттылық диафрагмаларын ескере отырып көлденең тербелістерінің меншікті жиіліктерінің, түйіндердің орын ауыстыруларының және көлденең сейсмикалық әрекеттер кезіндегі күштердің мәндері алынған.
Түйін сөздер: тербелістің меншікті жиіліктері, орын ауыстыру, рамалық ғимараттар, қаттылық диафрагмалары.

Жүктеу

 


Ғимараттар мен құрылыстарды сейсмикалық оқшаулаудың артықшылықтары

S.Kh. Достанова 1, Гулам сахи Салех1, К. Е. Тоқпанова 2*
1Сәтбаев Университеті, Алматы, Қазақстан
2Тұран университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-16

 

Аңдатпа. Мақалада ғимараттар мен құрылыстар үшін сейсмикалық оқшаулауды қолданудың артықшылықтары туралы айтылады. Әлемдік ірі жер сілкіністерін зерттеудің көптеген нәтижелері келтірілген. Сейсмикалық оқшаулауды қолдану жер сілкінісінің әсерін азайтады
және ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіздігін арттырады.
Түйін сөздер: сейсмикалық оқшаулау, оқшауланған ғимарат, әдеттегі ғимарат, жер сілкінісі, икемділік, құрылымның зақымдануы, көлденең сейсмикалық әсерлер, орын ауыстырулар, үдеу.

Жүктеу

 


PC 500 D0 цементінің құрылымдық және механикалық қасиеттері

З. А. Естемесов1*, Ю. А. Әуезов 2, А. У. Уралханов 1, Д. Р. Ибрагимов 3, Д. С. Одинцов 1, А. М. Хайдаров1
1 "Целсим" ЖШС, Алматы, Қазақстан

2 Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
3 "Алматы көпір құрылысы зауыты" ЖШС, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-17

 

Аңдатпа. Портландцементтің физикалық-механикалық қасиеттері, ұстап тұру мерзімі мен беріктігін қоса алғанда, ПЦ 500 Д0 маркасына сәйкес келетіні және тиісті стандарттың техникалық талаптарына жауап беретіні анықталды. Алайда, жоғары дисперсияға және су тұтыну қажеттігіне ие. Цементтегі портландцементті клинкердің (C3S, β-C2S, C3A және C4AF) негізгі минералдары олардың құрылымында қоспа иондарының болуы нәтижесінде қатты ерітінділер түрінде ұсынылатыны анықталды.
Түйін сөздер: цемент, физикалық-механикалық қасиеттер, фазалық құрам, цемент тас.

Жүктеу

 


Көп қабатты конструкцияларды виброакустикалық бақылау мәселесіне

М. Я. Квашнин 1, Г. С. Бихожаева 1*, А. Б. Жұмасейітова 1, Г. М. Мырзахметова 1
1 М. Тынышпаев ат. Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы ,Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-18

 

Аңдатпа. Бұл жұмыс серпімді пластиналардың тербелістерін олардың еркін күйінде де, серпімді негізде де әсер ету арқылы компьютерлік модельдеудің нәтижелерін ұсынады. Мақсаты бүкіл объектінің де, ішкі стратификацияның да ақаулы бөліктеріне сәйкес келетін әртүрлі қалыңдықтағы серпімді пластиналардың иілу ауытқуларындағы физикалық заңдылықтарды анықтау, сонымен қатар қабатты құрылымдарды виброакустикалық бақылауды жүзеге асыру әдістемесін оңтайландыру болды.
Түйін сөздер: ақаулар, бұзылмайтын бақылау, виброакустикалық әдіс, иілу тербелісі, спектрлік тығыздық.

Жүктеу

 


Динамикалық әсер ету кезінде көп қабатты тұрғын үйлерді эксперименттік зерттеу және алдын-ала есептелген үй-жайларды салыстыру

А. С. Қурабаев 1*, М. М. Абақанов 1 *
1Қ. И. Сәтбаев атындағы ҚазҰЗТУ , Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-19

 

Аңдатпа. Берілген мақала сейсмикалық белсенді емес жерлерде салынған ғимараттардан ерекше айырмашылықтары бар, жауапкершілігі жоғары объектілері ретінде Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандарында салынатын ғимараттар туралы зерттеуге арналған.
Түйін сөздер: сейсмикалық төзімділік, дизайн, сейсмикалық жүктемелерді есептеу, құрылымдардың сейсмикалық төзімділігін эксперименттік зерттеу, діріл машиналары.

Жүктеу

 


Жасанды бұжырлықты тезағарлардың конструкцияларын жетілдіру

Е.І. Рүстем *
*М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті, Тараз, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-20 


Аңдатпа. Ғылыми жұмыста жасанды бұжырлықты тезағарлардың жаңа конструкциялары және оларды жетілдіру мәселелері келтірілген.
Түйін сөздер: гидротехникалық құрылылымдар, жалғастырушы құрылымдар, су өткізу құрылымдары, жасанды бұжырлық, құбырлы тезағар, габионды тезағар, ағынды бәсеңдеткіш тезағарлар.

Жүктеу

 


Әктің ұялы бетон өнімдерінің сапасына әсері

Б. Қ. Сәрсенбаев 1*, Б. Т. Көпжасаров 1, С. М. Муминова 1, Д. А. Ахметов 2, А. Р. Ахметов 1
1 М. Әуезов ат. Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, Шымкент, Қазақстан
2 "НИИСТРОМПРОЕКТ" ЕЖШС, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-21

 

Аңдатпа. Мақалада газдалған бетонның технологиясы мен қасиеттерінің ерекшеліктері шикізатқа белгілі бір қатаң талаптар қояды. Шикізат түрі және оның қасиеттері, сонымен қатар олардың арасындағы арақатынас ұялы бетонның қасиеттеріне үлкен әсер етеді және зауыттық ақаулардың басты себебі болып табылады.
Түйін сөздер: ұялы бетон, гидратация, ісіну процесі, газ силикаты, әк, шикізат.

Жүктеу

 


Көп қабатты ғимараттардың ұяшықты бетон қабырға блоктарының беріктігіне көмірқышқыл газының әсері

Б. Қ. Сәрсенбаев 1, Б. Т. Көпжасаров 1, А. Р. Ахметов 1 , С. М. Муминова 1, Д. А. Ахметов 2*
1 М. Әуезов ат. Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, Шымкент, Қазақстан
2 "НИИСТРОМПРОЕКТ" ЕЖШС, Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-22

 

Аңдатпа. Мақала көміртектену процесінің көп қабатты құрылыста қолданылатын ұялы бетоннан жасалған қабырға блоктарының физикалық-техникалық қасиеттеріне әсеріне арналған. Көмірқышқыл газының химиялық құрамы мен ұялы бетонның физикалық-техникалық қасиеттеріне ұзақ мерзімді карбонизация әсерінің механизмі қарастырылған.
Түйін сөздер: ұялы бетон, қабырға блоктары, жылуды сақтау қабілеті, кеуектілігі, газ өткізгіштігі, қоршау құрылымдары, цемент тасы.

Жүктеу

 


Температураға байланысты парафин битумы негізінде жылу жинақтайтын материалдардың шөгуін зерттеу нәтижелері

У. С. Сүлейменов 1, Р. Б. Құдабаев1, Н. Ж. Жаңабай1, Х. А. Әбшенов 1*
1 Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті. М. Әуезов, Шымкент, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-23

 

Аңдатпа. Мақалада битумопарафиндер негізіндегі жылуаккумуляциялаушы материалдардың жылутехникалық қасиеттерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Тауарлық қатты битумопарафиндер мен сұйық парафиндерді араластыру негізінде және көршілес қатардағы жеке н-алкандардың араласу негізінде алынған, берілген балқыту және фазалық өту температурасымен фазалық ауысудың жылуаккумуляциялаушы материалдары қарастырылды. Битумопарафиндер негізінде жылу жинақтайтын материалдардың кристалдық күйіндегі балқыту энтальпиясы мен фазалық өту қосындысы жылу жинақтайтын материалдардың
фракциялық құрамының еніне және н-алкандардың құрамы бойынша тазалыққа, жылу жинақтайтын материалдардың фракциялық құрамына және жұп және тақ н-алкандардың санына және балқу температурасы бірдей болған кездегі олардың арақатынасына байланысты екені көрсетілген.
Түйін сөздер: жылуфизикалық қасиеттері, битумопарафиндер, тауарлық парафиндер, фазалық өту, энергия үнемдеуші құрылыс материалдары, жылуаккумуляциялаушы материалдар, н-алкандары.

Жүктеу

 


Жұқа қабырғалы жүйелердің тұрақтылығын есептеу ерекшеліктері

Д. К. Сыдыкова*
* Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-24

 

Аңдатпа. Бұл мақалада заманауи жұқа қабырғалы жүйелердің кейбір ерекшеліктері келтірілген, оларды құрылымдардың тұрақтылығы мен беріктігін есептеу кезінде ескеру қажет.
Түйін сөздер: жұқа қабырғалы конструкциялар, орнықтылықты есептеу, қаттылық, Профильді парақтар, кернеу.

Жүктеу

 


ҚазҰТЗУ CКИ-ның оқу-әдістемелік үдерісіне құрылыс өндірісінің цифрлық технологияларын енгізудің орындылығы

Қ. Б. Шағатаева 1*, И. З. Қашқынбаев 1
1ҚазҰЗТУ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-25

 

 

Аңдатпа. Мақалада «Құрылыс технологиясын есептеу және жобалау» мамандандыруында IT-құзыреттілігін дамытуда тұрған бірінші кезектегі міндеттер мен күтілетін экономикалық тиімділік, аналитикалық зерттеулердің нәтижелерін, факторларды тежейтін мәселенің жай-күйі қарастырылған.
Түйін сөздер: нақты уақыт режимі, автоматтандыру, бақылау, өзгерістер енгізу, сапаны жақсарту, қадамдық әдістер, есептеу және жобалау, қалыптау технологиясы.

Жүктеу

 


Қазақстан Республикасындағы энергия тиімді құрылыстың проблемалары және ғимараттар мен құрылыстардың энергия тиімділігін айқындау әдістемесін әзірлеу

Р. Ж. Шарипов 1, С. Е. Ержанов 2*
1 Қазақ-Неміс университеті, Алматы, Қазақстан
2 "Қазақ Құрылыс және сәулет ғылыми-зерттеу және жобалау институты" АҚ, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-26

 

Аңдатпа. Энергия тиімділігін арттыру және энергия үнемдеу мәселелерін шешпей, Қазақстан Республикасы экономикасының қарышты дамуы мүмкін емес. Бұл мәселелер Қазақстанның құрылыс саласында да өте өзекті болып келеді. Алайда, Қазақстанда осы уақытқа дейін ғимараттар мен құрылыстардың энергия тиімділігін анықтаудың қазіргі заманғы талаптарға сәйкес келетін әдістемесі жоқ.
Осы мақалада айтылатын әдістеме ЕО талаптарымен үйлестірілген және көрсетілген жүйелердің жұмысына қосалқы энергияны ескере отырып, ғимараттарды жылытуға, ыстық сумен жабдықтауға, желдетуге және ауа баптауға арналған жылдық энергия тұтынуды есептеу әдісін белгілейді және тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарды, сондай-ақ пайдаланылатын ғимараттар мен құрылыстарды жаңа салу, реконструкциялау (жаңғырту) кезінде қолдануға арналған.
Түйін сөздер: энергия тиімділігі сыныбы, энергия тиімділігі сипаттамаларын сертификаттау, энергия үнемдеу, энергия шығындары, энергия аудиті, энергия тиімділігі бар ғимараттары, энергия тиімділігін анықтау әдістемесі.

Жүктеу

 


Беларусь Республикасындағы "Красносельскстройматериалы" ААҚ клинкер қоймасының кран асты арқалықтарын күшейту

А. Б. Шурин 1, А. В. Мухин 1*, А. А. Брянцев 2
1 Брест Мемлекеттік Техникалық Университеті, Брест, Беларусь
2 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-27

 

Аңдатпа. Мақалада жұмыс істеп тұрған кран арқалықтарының күшейтілген конструкциялары, сондай-ақ монтаждау, пайдалану факторларының және технологиялық процестердің олардың пайдалану беріктігіне теріс әсерін азайтуға мүмкіндік беретін тежегіш конструкцияларының тік және көлденең қабырғалары бар арқалықтар көрсетілген.
Түйін сөздер: күшейту, кран арқалықтары, ақау, гофрленген қабырғалары бар арқалықтар, тесік.

Жүктеу

 

 

ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР  және ЭКОЛОГИЯ

Степногорск гидрометаллургия зауытының қалдық қоймаларына жақын радиациялық жағдайды зерттеу

Р. Т. Бржанов 1*, Л. И. Софронова 2
1 Ш. Есенов ат. Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университеті, Ақтау, Қазақстан
2 Көкшетау мемлекеттік университеті Ш. Уәлиханов, Көкшетау, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-28

 

Аңдатпа. Мақалада Степногорск қаласыныңда ораласқан Тау метал комбинатының (СТМК) өндірістік қалдықтарымен қоршаған ортаға ең үлкен қауіп радионуклидтер болып табылады. Топырақ түрлері және олардың тұрақтылығы мен радионуклидтердің жинақталу қабілеті қарастырылаған. Сонымен қатар, зиянды радиоизотоптардың топырақ пен атмосфера арқылы таралуы және осы заттардың шекті рұқсат етілетін концентрациясы (ШРК) оларды сақтау көздерінен төмендейді және бұл әртүрлі топырақтардың осы зиянды заттардың әртүрлі өткізгіштігіне байланысты. Мақалада сондай-ақ СТМК қалдықтарының топырақ пен өсімдіктерге әсерін азайту мүмкіндіктері, сондай-ақ қауіпті радиациялық инфекция көзіжанындағы атмосфера қарастырылған.
Түйін сөздер: радиоэкологиялық жағдай, радионуклидтер, радиоактивті элементтер, қалдықтар қоймасы.

Жүктеу

 


Асфальтобетон өндірісінің шығарылатын газдардың тазарту әдісін жетілдіру

С.С. Егеубаева1, Л.М. Калимолдина1, С.Т. Алмагамбетова1, С.О. Абилкасова1, Ж.Ы. Молдагазыева1*
1 Алматы технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-29 


Аңдатпа. Мақалада «Асфальтобетон» ЖШС-інің ауаны қорғау шараларын талдау атмосфераны ластаушы заттардың қалдық тастауын және оның шашырап таралуын есептеу берілген тазарту жүйесінің тиімділігінің кемшіліктері көрсетілді, себебі жүзгінді
заттардың (шаң) концентрациясы ШРШ 2,5 есе артық және 1,206 мг/м3 құрайды, ал азоттың, көміртегі оксидінің концентрациясы және көмірсутегінің санитарлық мөлшері деңгейінде болуы және оған сәйкес құрайды. ФЦ-10 тізбекті сүзгімен Д-645 асфальт араластырғыш қондырғыдан шығатын газды тазартудың тиімділігі көбірек жүйесін таңдауды жүзеге асыруға мүмкіндік берді. ФЦ-10 аппаратындағы есептеулер жүзінді заттардан шығарынды газдың лас қалдық тастауын 95-96% тиімділікпен тазартудың мүмкін екенін көрсетті. Асфальтобетон дайындағанда шаң, окисидтер, азот және көміртегі, көмірсутегі тәрізді адамға зиянды заттар бөлінеді. Сондықтан зиянды зат тастаушы кәсіп орындардың барлығына арналған рұқсат етілу шегі (РЕШ) (ШРШ, мг/м3) белгіленді, бұл барлық еңбек стажында күніне 8 сағат көп емес жұмыс ұзақтығын сақтағанда, ауадағы шаң, бу, газ жұмысшылардың денсаулығының ауытқуын немесе ауыруға шалдығуын болдырмайды.
Түйін сөздер: aсфальттыбетон, өндіріс, ШРШ, зиянды заттар, циклон, зиянды қалдықтар.

Жүктеу

 


Қалалардың экологиялық қауіпсіздігін іске асырудың тиімділігін арттыру жолдары

А. Т. Мейірбеков 1*, А. Е. Оразбаев2, Ж. К. Бахов3, А. Д. Жигитбекова2, Г. Б. Танабекова2
1 Халықаралық Қазақ-Түрік университеті Ахмет Ясауи, Түркістан, Қазақстан

2Қазақ ұлттық университеті әл-Фараби, Алматы, Қазақстан

3 Қазақ агротехникалық университеті Сейфуллин, Нұр-Сұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-30

 

Аңдатпа. Қаланың экологиялық қауіпсіздігінің негізгі көрсеткіші – қоршаған ортаны қорғау және қала халқының аурушаңдығына талдау жүргізілді. Ластаушы заттарды ұстау мен кәдеге жарату деңгейінің төмен деңгейінің себептері анықталды. Атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарылуын төмендету және қалалардың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша тиісті шаралар ұсынылды.
Түйін сөздер: экологиялық қауіпсіздік, қоршаған ортаны қорғау, қалалардың атмосфералық ауасының сапасы, халықтың аурушаңдығы.

Жүктеу

 

ГУМАНИТАРЛЫҚ және ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ. ЭКОНОМИКА

Шуды азайту мәселелерін шешу үшін керамикалық (TIN-CU) наноқұрылымды жабыны бар ванадийлі болат хромоникель құрылымы

Р. Ж. Абуова*
* Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-31

 

Аңдатпа. Мақалада заманауи аналитикалық зерттеу әдістерінің кешенді спектрін қолдана отырып, хромоникелеванадийлі субстратқа керамикалық металл наноқұрылымдық жабынның құрылымы қарастырылады: оптикалық микроскопия, сканерлеу және мөлдір электронды микроскопия, рентгенофазалық талдау, рентгендік фотоэлектрондық спектроскопия, микрорентгеноспектральды талдау.
Түйін сөздер: наноқұрылым, спектрометрия, наноқұрылым, микроқұрылым, рентгенография.

Жүктеу

 


Мұнай шламдары - құрылыс химиясындағы шикізат

Д. Н. Айтбаев 1, А. Б. Исмаилова 1*, М. А. Елубай 2, Г. С. Айткалиева 3, А. А. Сюнбай2
1 Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
2 Торайғыров университеті, Павлодар, Қазақстан
3Satbayev University, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-32

 

Аңдатпа. Мұнай шламдары – бұл мұнай мен мұнай өнімдерін өндіру, өңдеу және тасымалдау процесінде пайда болатын көмірсутекті және көмірсутекті емес бөліктерден тұратын және қоршаған ортаның қауіпті ластаушылары болып табылатын күрделі органикалық қоспасы. Бұл жұмыстың мақсаты «Павлодар мұнай-химия зауыты» ЖШС сынамаларды іріктеудің әртүрлі орындарынан оларды одан әрі тиімді кәдеге жарату мүмкіндігін зерделеу үшін іріктелген мұнай шламының физикалық-химиялық құрамын зерделеу болып табылады.
Түйін сөздер: мұнай шламы, мұнай өңдеу, ИҚ-спектроскопия, рентгенофлуоресценттік талдау, жол жабындары.

Жүктеу

 


Қазақстан Республикасында еңбекті қорғау мәселелері және оларды шешу жолдары

А.С. Байкенжеева1, А.К. Имангалиева1*
1Тынышпаев ат. Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы, Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-33 


Аңдатпа. Қазақстан Республикасының экономикасында еңбекті қорғау проблемасы әртүрлі әдістермен шешілуі мүмкін күрделі мәселе болып табылады, оның ішінде ең маңыздысы қызметкерді қолайсыз еңбек жағдайларынан қорғаудың құқықтық тәсілі. Осы
мақаланың тақырыбы – Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау ерекшеліктері. Еңбекті қорғау туралы отандық еңбек заңнамасының құқықтық талдауы келтірілген, оның кейбір ерекшеліктері анықталған, еңбек қауіпсіздігі саласындағы мәселелерді шешу үшін ҚР басшылығының әрекеттері көрсетіледі.
Түйін сөздер: еңбекті қорғау, қызметкер, еңбек құқығы.

Жүктеу

 


Кәсіпорындағы еңбек қауіпсіздігін басқару жүйесінің тәуекелдерін бағалау

А.С. Байкенжеева1*, А.К. Имангалиева1
1Тынышпаев ат. Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы, Алматы, Қазақстан

https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-34


Аңдатпа. Мақалада өнеркәсіп кәсіпорындарында тәуекелдерді басқару мақсаттары мен міндеттері талқыланады. Тәуекелдер мен қауіптіліктердің негізгі анықтамалары берілген. Сондай-ақ, тәуекелдерді бағалау әдістері Қазақстанның өнеркәсіптік кәсіпорындарында еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың қажетті деңгейін қамтамасыз ету үшін, еңбекті қорғауды басқару жүйесі бойынша еңбекті қорғау және денсаулықты сақтау жүйесін енгізу негізінде қарастырылады.
Түйін сөздер: қауіптілік, қауіпті сәйкестендіру, тәуекел, қолайлы тәуекел, өндірістік тәуекелдерді бағалаудың қолайлы әдістері, денсаулық жағдайы, тәуекелдерді бағалау және басқару жүйесі, еңбекті қорғау және денсаулық.

Жүктеу

 


Математикалық модельдеу "ШЫМ бұлақ" тау баурайының сырғыма жағдайын зерттеу

Р. Б. Баймахан 1, А. К. Рысбаева 2*, А. А. Сейнасинов 1, А. Р. Баймахан 3, Ж. Б. Қадырова 4
1 ҚР БҒМ Ғылым комитетінің механика және машинатану институты, Алматы, Қазақстан
2 халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
3 Атырау мемлекеттік университеті Х. Досмұхамедов, Атырау, Қазақстан
4 Еуразия ұлттық университеті. Л. Н. Гумилев, Нұрсұлтан, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-35

 

Аңдатпа. Тау баурайларындағы сырғыманы туындатудың негізгі себептері туралы деректер келтіріледі, атап айтқанда, Солтүстік Тянь-Шаньдағы Іле Алатауының жоғары баурайындағы шатқалдағы Медеу бөгеті мен Шым бұлақ тау шаңғысы спорт кешені арасындағы жол бойында орын алған сырғыма-опырылым суреттері. Сондай-ақ, осы беткейлердің негізінен жабық топырақтары бар лес және сазды Топырақтардың физика-механикалық қасиеттері туралы кейбір мәліметтер ұсынылады.
Төрт бұрышты изопараметрлік элементтерді қолдану ерекшеліктерін көрсете отырып, көлбеу қабатты құрылыстың баурайларындағы топырақ шөгінділерінің кернеулі-деформацияланған күйін (ҚҚС) зерттеудің соңғы элементтік моделі ұсынылады
еркін пішіндегі төрт түйінмен пішіндер. Таудың сырғыма беткейі автожолмен және етегінде Кіші Алматы өзені ағатын төменгі беткеймен бірге соңғы элементтермен модельденеді. ҚҚС зерттеу нәтижелері және көшкінге осал қауіпті жерлер сипатталған.
Түйінді сөздер: тау баурайы, топырақ, көшкін, кернеу, деформация, көлбеу қабаттар.

Жүктеу

 


Жоғары температураларда азот тотықтары концентрациясының таралуын сандық зертеу

С.А. Болегенова1, М.Т. Бекетаева1, Ш.С. Оспанова1, М.Е. Исмайлова1, М.К. Бодықбаева1*, Е. Мейрамбекұлы1, А.К. Тастанбеков1
1Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Алматы, Қазахстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-36 


Аңдатпа. Энергетикалық қондырғылардың жұмыс жасауы жалпы органикалық отынның жану процестеріне негізделетіндіктен заманауи талаптарға сәйкес атмосфераға зиянды қалдықтар мен түтіндік газдардың көптеп бөлінуін қадағалау алдыңғы орынды иемденді. Жану процесі кезінде зиянды азотты заттардың түзілу механизмдері мен жоғары температураларда олардың таралымын зерттеу қазіргі таңда зор маңызға ие. Осыған орай кез-келген энергообъектінің жұмыс режимі кезінде осындай газ тектес зиянды заттардың шығарылымын бақылап отыру міндет. Зияндылардың қатарында қоршаған орта мен адам денсаулығына теріс әсері зор болатын азотты бөлшектердің түзілуі мен оның атмосфераға қандай мөлшерде тасталынуын білу маңызды мәселе болып тыр.Жұмыста реалды энергетикалық объектінің жану камерасы кеңістігіндегі азотты заттардың түзілуінің заңдылықтары мен механизмдері, сонымен қатар сандық эксперименттер нәтижесінде алынған камера кеңістігіндегі таралуы бойынша ақпараттары жинақталды. Қазандық жану камерасында жоғары температураларда азот тотықтары концентрациясының таралуын сандық зерттеу нәтижелері келтірілді.
Түйін сөздер: жану, жылу электр станциялары, азотты заттар, жану, жану камерасы, кинетикалық сұлба, қазандық, моделдеу.

Жүктеу

 


Қаланы дамыту жоспарларын іске асыруға қатысуды уәждеуде инженерлік-экономикалық талдаудың рөлі

М. Пактин1*, Д. Әділова1
1Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-3
7

 

Аңдатпа. Бұл мақалада қалалық даму жоспарларын іске асыру үшін жеке тұлғалардың қатысуын уәждеуде инженерлік экономиканы талдаудың маңызы мен мәні қарастырылады.
Түйін сөздер: қаланың даму жоспарлары, іске асырылуы, экономикалық бағасы, инженерлік экономика, жеке сектордың уәждемесі.

Жүктеу

 


Киімге арналған материалдардың созымталдық қасиетін зерттеу

Ж. Усенбеков1, Ұ. Смайлова1, С.Қ. Нүрбай2*, Н. Махмуд1, Б.Х. Сеитов1
1 Алматы технологиялық университеті, Алматы, Қазақстан
2Халықаралық білім беру корпорациясы (ҚазБСҚА кампусы), Алматы, Қазақстан
https://doi.org/10.51488/1680-080X/2020.3-38 


Аңдатпа. Мақалада иықты киім бөлшектерінің материалдарындағы деформацияның сипатын және шамасын зерттеу қарастырылған. Екіөсті, тангенциалды деформалаушы күштің әсерінен орын алатын қалдықты деформация мөлшерін анықтау үшін экспериментальды зерттеу орындалды. Пальтолық маталардың үлгісінің деформациалық қасиеттерін эксперименталды зерттеу нәтижесінде, әртүрлі жүктеу жағдайында, қалдықты деформация шамалары анықталды. Экспериментальды зерттеу нәтижелерін конструктивтік қосымшаларды тағайындағанда ескеруге ұсынылады.
Түйін сөздер: қалдықты деформация, серпінділік модулі, ығысу модулі, Пуассон коэффициенті, ығысу деформациясы.

Жүктеу

 

 


Яндекс.Метрика